Coraz więcej organizacji wdraża kompleksową politykę przeciwdziałania mobbingowi. Dzieje się tak nie tyle pod wpływem głośnych doniesień medialnych, co wzrastającej świadomości dużej szkodliwości tego zjawiska. Same procedury wprowadzane przez zarząd firmy nie są jednak w stanie zapewnić bezpieczeństwa, jeśli brakuje współodpowiedzialności, przygotowania do współpracy i odwagi po stronie personelu.
Mobbing to powtarzające się prześladowanie w miejscu pracy, o głównie psychologicznym charakterze. Są nim zachowania świadomie naruszające godność i dobre samopoczucie ofiary, wzbudzające poczucie zagrożenia i obniżające jej pozycję społeczną oraz zawodową. Mobbing jest zjawiskiem dynamicznym, zaczyna się od pojedynczych incydentów, z czasem nabierając znamion ustawicznego prześladowania. Z tego powodu ważne jest, aby zwracać uwagę nawet na drobne incydenty i jak najwcześniej je eliminować. Skutki mobbingu są bardzo negatywnie odczuwane przez dotknięte nim osoby. Przedłużający się stres powoduje u ofiary między innymi chwiejność emocjonalną, depresję oraz obniżoną samoocenę. Odbija się również na zdrowiu fizycznym, prowadzi do problemów kardiologicznych i trawiennych, a także obniżenia sprawności pracy umysłowej.
Przeciwdziałanie - obowiązek i interes pracodawcy
Szkody wynikłe z wystąpienia mobbingu odnoszą nie tylko ofiary, ale także ich otoczenie, a w konsekwencji cała firma. Następuje spadek produktywności, tempa oraz jakości pracy, zwiększa się ilość zwolnień chorobowych, a także rotacja personelu. Organizacja traci także dobry wizerunek na rynku pracy i wśród partnerów biznesowych. Jest więc oczywiste, że prewencja antymobbingowa leży we wspólnym interesie zarówno pracowników, jak i kierownictwa firmy. Zapewnienie wolnego od zagrożeń psychofizycznych środowiska pracy należy ponadto, podobnie jak przestrzeganie zasad BHP, do ustawowych obowiązków pracodawcy. Świadome tego firmy coraz częściej starają się działać na rzecz oczyszczania swoich struktur z patologicznych zachowań. Podejmują one działania ukierunkowane na odpowiednio wczesne wykrywanie pojawiających się znamion mobbingu i ich zwalczaniu. Efektywna prewencja jest jednak możliwa tylko przy zrozumieniu zagrożenia oraz gotowości do współdziałania ze strony całej kadry.
Przede wszystkim odwaga!
Aby podjąć odpowiednie kroki naprawcze, zarząd (lub kierownictwo personalne) organizacji musi przede wszystkim dysponować informacją o charakterze zagrożenia i jego lokalizacji w strukturach firmy. Mobbing tymczasem, egzystuje często w sposób trudny do ujawnienia, pod osłoną powodowanej lękiem zmowy milczenia wśród ofiary i jej równie zastraszonych współpracowników. W większych firmach informacja o wystąpieniu zjawiska ma ograniczone możliwości dotarcia do osób decyzyjnych i mogących odpowiednio zareagować. Z tego powodu nie wolno żyć złudzeniem, że problem „wypłynie” sam i - w konsekwencji - sam się rozwiąże. Przeciwnie, mimo, że mobbing jest tematem bardzo delikatnym i często wstydliwym, nie należy zwlekać z jego ujawnieniem. Zgłoszenie problemu nękania może być niejednokrotnie odczuwane przez pracownika jako zagrażające jego pozycji w firmie, czy nawet posiadanemu stanowisku. Jest tak głównie dlatego, że w znacznej części przypadków prześladowcami są osoby będące bezpośrednimi przełożonymi ofiar. Często powodem lęku bywa również brak odpowiedniej wiedzy dotyczącej tego, jakie zachowania kwalifikowane są jako mobbing, a które można uznać jeszcze za „przykrą normę”. Zważywszy na to, najprostsze rozwiązanie, jakim bywa powołanie męża zaufania (bezstronnej osoby, przyjmującej zgłoszenia o nieprawidłowościach i pomagającej rozwiązać konflikt), często nie spełnia swojej roli.
Najlepszym, gdyż bezpiecznym oraz opartym o dokładne kryteria diagnostyczne sposobem na wczesne wykrywanie problemu w organizacji są profesjonalne badania postaw i opinii pracowników. Ich realizacja przez zewnętrzną, wyspecjalizowaną firmę gwarantuje pracownikom poufność i łatwość podzielenia się swoim problemem. W przypadku takich badań nie ma powodu, aby bać się ujawnienia swoich kłopotów i zmartwień, gdyż pozyskane w ich wyniku informacje trafiają wyłącznie do kompetentnych w ich odbiorze osób w firmie. Co więcej, są one na tyle ogólne, aby nie wskazywać który z pracowników, udzielił konkretnej odpowiedzi. Także lokalizacja problemu w strukturach firmy podawana jest najczęściej w przybliżeniu, bez wskazywania na konkretną osobę mobbującą, lecz np. dział, w którym problem występuje. Odpowiednio dobrany zestaw pytań zapewnia precyzyjne rozpoznanie charakteru znamion mobbingu i precyzyjniejsze ukierunkowanie reakcji mających im przeciwdziałać. Bezpieczeństwo pracowników jest ponadto chronione również na etapie wprowadzania zmian i działań naprawczych. Firma doradcza wspiera pracodawcę w eliminowaniu mobbingu - skutecznym, a jednocześnie nie powodującym negatywnych reperkusji.
Mobbing jest wśród nas
Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2014 roku przez CBOS, problem mobbingu dotyka nawet co 20-stą zatrudnioną w Polsce osobę, a pojedynczych szykan doświadcza kolejne 12% pracowników. Zjawisko to jest więc dosyć rozpowszechnione, co nie znaczy, że może być uznawane za normalne i akceptowane, lecz powinno być każdorazowo napiętnowane i eliminowane. Swojej reakcji na problem nękania pracownik nie powinien traktować w kategoriach „donosicielstwa” czy braku lojalności. Przemoc psychiczna jest często groźniejsza w skutkach niż przemoc fizyczna. Jest przy tym o wiele bardziej perfidną i wyrachowaną formą agresji, ponieważ nie pozostawia widocznych dowodów. Nie ma zatem podstaw, aby wobec mobbera odczuwać więcej skrupułów, niż odczuwałoby się wobec osoby agresywnej fizycznie. Nie należy się również obawiać „zniszczenia komuś kariery”. Nie zawsze konieczne jest zwolnienie z pracy osoby mobbującej. Często, zwłaszcza gdy negatywne zachowania nie przyjmują jeszcze formy ustawicznego nękania, wystarczą odpowiednio dobrane szkolenia, pouczenia, regulaminowe kary czy przeniesienie w ramach struktur firmy.
...
Właściwie wdrożone działania naprawcze projektowane są w taki sposób, aby wykryty prześladowca nie miała powodów, a nawet możliwości, nasilić swojej agresji, a ofiary mobbingu otoczone były odpowiednią ochroną i wsparciem. Jak powiedziano wcześniej, zarząd firmy ma w kwestii mobbingu interesy całkowicie zbieżne z pracownikami. W związku z tym powinien działać w taki sposób, aby pracownicy byli tego świadomi i nie bali się skorzystać z oferowanej pomocy.
