W ostatnim artykule z cyklu Poradnik Przedsiębiorcy prezentujemy spółki kapitałowe- spółkę z o. o. i spółkę akcyjną. Czym charakteryzują się wspomniane formy działalności?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)

Jest pierwszą z dwóch spółek kapitałowych. Utworzenie i prowadzenie spółki z o.o. jest zdecydowanie bardziej skomplikowane i kosztowne niż spółki cywilnej czy jawnej. Ta forma działalności odpowiednia jest raczej dla większego niż w przypadku spółek osobowych rozmiaru i skali działalności. Posiada osobowość prawną. Może być utworzona przez jedną lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym (chyba, że ustawa stanowi inaczej). To oznacza, że celem utworzenia spółki z o.o. nie musi być wyłącznie działalność gospodarcza. Spółki z o.o nie może zawiązać inna jednoosobowa spółka z o.o.

Umowa i kapitał spółki

Umowa spółki z o.o. powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Powinna zawierać firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, wysokość kapitału zakładowego, informację, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników oraz czas trwania spółki (jeżeli jest zawiązywana na czas określony).
Firma spółki z o.o. może być dowolna, wymagane jest jedynie dodanie oznaczenia „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”).
Kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej 5000 zł. Kapitał tworzą udziały, wnoszone przez poszczególnych udziałowców. Wkłady mogą być do spółki wnoszone w postaci pieniężnej lub w postaci aportów. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej wartości nominalnej, mogą być natomiast obejmowane po cenie wyższej niż wartość nominalna – nadwyżki przelewane są na kapitał zapasowy. Spółka z o.o. ma obowiązek prowadzić pełną księgowość.

Kiedy powstaje spółka?

W momencie zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje spółka z o.o. w organizacji. Jest ona tzw. ułomną osobą prawną, co oznacza, iż może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Może także pozywać i być pozywaną, lecz nie posiada osobowości prawnej. Nabywa ją z chwilą wpisu do rejestru.
Aby powstała spółka z o.o. , konieczne jest:

• Zawarcie umowy spółki
• Wniesienie wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego
• Powołanie zarządu
• Ustanowienie rady nadzorczej/komisji rewizyjnej/obu (jeśli umowa spółki to przewiduje lub wymaga tego ustawa)
• Wpisu do rejestru

Jeżeli zawiązania umowy spółki z o.o. nie zgłosi się do właściwego sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo uprawomocni się postanowienie sądu o odmowie rejestracji, umowa spółki ulega rozwiązaniu.

Organy spółki

To zarząd, rada nadzorcza i/lub komisja rewizyjna oraz zgromadzenie wspólników. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją. Składa się z jednego lub większej liczby członków (mogą być nimi wspólnicy lub inne osoby). Powoływani i odwoływani są uchwałą zgromadzenia wspólników, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej.
Sposób reprezentacji spółki przez zarząd określa umowa spółki (jeśli zarząd jest wieloosobowy) lub zgodnie z ustawą, do reprezentacji i składania oświadczeń woli wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka łącznie z prokurentem. Jeśli umowa nie stanowi inaczej, każdy z członków zarządu jest zobowiązany do prowadzenia spraw spółki. Do prowadzenia spraw przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest uchwała. Powołanie prokurenta wymaga jednomyślności zarządu. Rada nadzorcza i/lub komisja rewizyjna może być powołana, jeśli tak stanowi umowa spółki.Obligatoryjnie jeden z w/w organów (lub oba) musi zostać powołany, jeśli kapitał zakładowy spółki przekracza kwotę 500.000 zł, a liczba wspólników – 25. Rada nadzorcza składa się z minimum 3 członków. Zadaniem rady nadzorczej jest sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki.

Wspólnicy

Wspólnikom spółki przysługują co do zasady równe prawa, choć umowa spółki może przyznawać szczególne uprawnienia poszczególnym wspólnikom w zakresie prawa głosu, prawa do dywidendy lub uczestnictwa w podziale majątku w przypadku likwidacji.
Uchwały wspólników dotyczące działalności spółki podejmowane są na zgromadzeniu wspólników. Dotyczą one w szczególności zatwierdzania sprawozdań zarządu z działalności spółki, sprawozdań finansowych, udzielania absolutorium członkom organów spółki, rozporządzania mieniem przedsiębiorstwa (zakres reguluje umowa spółki) oraz innych strategicznych obszarów działalności spółki. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Rozwiązanie spółki z o.o. powodują:

• Przyczyny przewidziane w umowie spółki
• Podjęcie uchwały o rozwiązaniu spółki lub przeniesienie jej siedziby za granicę
• Ogłoszenie upadłości spółki
• Inne przyczyny przewidziane przepisami prawa

Spółka z o.o. może przekształcić się w spółkę akcyjną. Wymagane jest posiadanie lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki do ustawowego minimum przewidzianego dla spółki akcyjnej (100.000 zł). Przekształcenie jest procesem kilkuetapowym i zajmuje zazwyczaj kilka miesięcy (wymagane jest m.in. zbadanie ksiąg przez biegłego rewidenta). Spółka z o.o. w upadłości lub w stanie likwidacji nie może być przekształcona.

Spółka akcyjna (S.A.)

Jest drugą ze spółek kapitałowych. Posiada osobowość prawną. Ta forma prowadzenia działalności gospodarczej jest najbardziej zaawansowaną, najbardziej rozbudowaną i zarazem najbardziej kosztowną z form działalności w obrocie. Wysokie koszty zawiązania i prowadzenia spółki w formie spółki akcyjnej, stopień skomplikowania, koszto- i czasochłonne procedury rejestracyjne oraz wysokie wymagania sprawiają, iż taka forma odpowiednia jest dla co najmniej średnich przedsiębiorców. Najczęściej jako spółki akcyjne funkcjonują przedsiębiorstwa duże. Spółka akcyjna wymaga specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej, podlega obowiązkowi informacyjnemu i kontroli. Procedura likwidacji spółki akcyjnej jest skomplikowana. Spółka akcyjna jest odpowiednią formą prowadzenia działalności gospodarczej na  dużą skalę, planujących wejście na giełdę.

Kiedy następuje zawiązanie spółki akcyjnej?

Spółkę akcyjną zawiązać może jedna lub więcej osób. Podobnie jak spółka z o.o. , spółka akcyjna nie może być zawiązana przez jednoosobowa spółkę z o.o. Spółka akcyjna może być zawiązana w każdy celu prawnie dopuszczalnym. Statut spółki akcyjnej powinien być zawarty w formie aktu notarialnego.

Do zawiązania spółki akcyjnej wymaga się:

• Zawiązania spółki
• Wniesienia wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego
• Ustanowienia zarządu i rady nadzorczej
• Wpisu do rejestru

Statut spółki muszą podpisać założyciele.
Zawiązanie spółki akcyjnej następuje w momencie objęcia wszystkich akcji. Jeśli statut spółki określa minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego, zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia takiej liczby akcji, których łączna wartość nominalna odpowiada minimalnej wysokości określonego w statucie kapitału zakładowego. Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjne w organizacji. Podobnie jak spółka z o.o. w organizacji, spółka akcyjna w organizacji jest ułomna osobą prawną. Do momentu powołania zarządu, spółkę w organizacji reprezentują wszyscy założyciele lub pełnomocnik powołany jednomyślna uchwałą.

Uwaga! Dla niektórych podmiotów (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe – spółka akcyjna jest OBOWIĄZKOWĄ formą prowadzenia działalności).

Kapitał zakładowy i organy

Powinien wynosić co najmniej 100.000 zł , dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Wartość pojedynczego udziału nie może być niższa niż 1 grosz. Akcje nie mogą być obejmowane poniżej wartości nominalnej. Akcje są niepodzielne.
Spółka akcyjna ma obowiązek prowadzić pełną księgowość. Ma obowiązek publikacji rocznych raportów finansowych i obowiązek audytu. Zarząd spółki ma obowiązek prowadzić księgę akcyjną. Może zlecić jej prowadzenie bankowi lub firmie inwestycyjnej w Polsce.
Organami spółki akcyjnej są zarząd, rada nadzorcza i walne zgromadzenie.

 Rozwiązanie spółki akcyjnej powodują:

• Przyczyny określone w statucie spółki
• Podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały o rozwiązaniu spółki lub przeniesieniu jej siedziby za granicę
• Ogłoszenie upadłości spółki
• Inne przyczyny określone prawem

                                                                                                                                                                  …

Spółki kapitałowe to forma działalności gospodarczej odpowiednia dla przedsięwzięć realizowanych na co najmniej na średnią skalę. Najważniejszy dla ich funkcjonowania jest kapitał, czyli – majątek przedsiębiorstwa. Sprawdzają się w przypadku dużych przedsiębiorstw, o rozbudowanej strukturze. Stanowią częsty element organizacji grup kapitałowych. Odpowiedzialność za zobowiązania spoczywa nie na wspólnikach, a na samej spółce. Wymagają fachowego, sprawnego zarządzania oraz zdywersyfikowanej obsługi wewnętrznej i kadrowej. Te formy działalności, mimo rosnącej popularności formy spółki z o.o. (wskutek radykalnego obniżenia minimalnego kapitału założycielskiego), raczej nie są odpowiednią formą dla debiutujących przedsiębiorców. Wymagania w obszarze prawidłowego funkcjonowania i obsługi tych form działalności wymuszają doświadczenie rynkowe lub zabezpieczenie sporych środków na wyspecjalizowaną obsługę zewnętrzną.