Podwyżki wynagrodzeń są ważnym elementem systemu wynagrodzeń. Każdy pracodawca przydziela je na podstawie różnych kryteriów. Bardzo często zdarzają się sytuacje, że wzrost płac ma charakter uznaniowy. Warto zastanowić się jaki sposób przyznawania podwyżek jest najbardziej skuteczny i najlepiej dostosowany do specyfiki konkretnej firmy.

Jak wynika z danych NBP w co czwartej firmie działającej w Polsce budżet przeznaczany na podwyżki ustalany jest przez zarząd w oparciu o wyniki organizacji, a w co piątej na wniosek szefów działów.

Sposoby przyznawania podwyżek

Decyzja o przyznaniu podwyżek nie może być podejmowana zbyt pochopnie. Pracodawcy powinni wziąć pod uwagę kilka istotnych kwestii. Po pierwsze muszą odpowiedzieć sobie na pytanie: czy podwyżki będą przyznawana automatycznie czy na podstawie innych kryteriów?

I Sposób: Automatyczne podwyższanie płac

Niektóre firmy decydują się na automatyczne podwyższanie płac. Wtedy podwyżki przyznawane są w oparciu o staż pracy lub koszty utrzymania. W pierwszym przypadku wzrost wynagrodzeń dotyczy konkretnych pracowników, którzy przepracowali określony czas w organizacji. Z kolei automatyczna indeksacja płac, a więc dostosowanie poziomu zarobków do wzrostu cen i kosztów utrzymania obejmuje wszystkich zatrudnionych. Niestety mimo pewnych zalet, automatyczne podwyżki nie są dobrym narzędziem motywacyjnym. Brak powiązania wynagrodzeń z wynikami pracy może demotywować i stwarzać poczucie niesprawiedliwości wśród pracowników uzyskujących lepsze rezultaty. Takie rozwiązanie jest mało elastyczne przez co uniemożliwia różnicowanie wysokości i częstotliwości przyznawania podwyżek. Co więcej, minimalizuje wpływ kierownika na wynagrodzenie. W obliczu wielu zagrożeń związanych ze stasowaniem automatycznych podwyżek warto rozważyć zastosowanie innych, bardziej skutecznych rozwiązań.

II Sposób: Podwyżki uzależnione od wyników

W celu pozyskania, motywowania i zatrzymania pracowników, pracodawcy często przyznają podwyżki w oparciu o osiągane przez nich rezultaty. To rozwiązanie może być bardzo efektywne, pod warunkiem, że pracodawcy zastosują się do kilku zasad. Po pierwsze muszą przeprowadzać rzetelną i kompleksową ocenę efektów. W tym bardzo pomocny może okazać się odpowiednio przygotowany system ocen pracowniczych przeprowadzany raz na pół roku lub raz na rok. Po drugie, firmy powinny konsekwentnie wykorzystywać wyniki oceny w podwyżkach wynagrodzeń. Na koniec, pracodawcy nie mogą zapominać o tym, że wysokość podwyżki powinna co najmniej równoważyć wzrost cen dóbr i usług konsumpcyjnych. Tym pracownikom, którzy osiągają najlepsze wyniki należy dawać znacznie więcej niż pozostałym. Z kolei w przypadku osób, których rezultaty są niezadowalające warto w ogóle zrezygnować z przyznawania podwyżek. Pojawiają się opinie, że powiązanie płac z wynikami nie jest dobrym pomysłem. Wyższe wynagrodzenia nie zawsze motywują do lepszej pracy. Istnieje również ryzyko, że pracownicy będą koncentrować się tylko i wyłącznie na zwiększaniu swojego wynagrodzenia kosztem niższej jakości. Nie mniej jednak takie rozwiązanie wydaje się całkiem skuteczne z perspektywy wielu pracodawców.

III Sposób: Powiązanie podwyżek z kompetencjami

Jeśli firmie zależy na ciągłym podnoszeniu kwalifikacji swoich pracowników, system podwyżek powinien być tak skonstruowany, aby motywował do zdobywania nowych umiejętności. W tym przypadku warunkiem otrzymania podwyżki mogą stać się zdobyte certyfikaty, zdane egzaminy czy świadectwa ukończenia kursów lub szkoleń. Takie rozwiązanie jest skuteczne zarówno z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy. Pracownik otrzymuje jasną informację o tym, co musi zrobić, aby otrzymać podwyżkę. Z kolei firma zyskuje bardziej kompetentnych pracowników, co przyczynia się do rozwoju kapitału ludzkiego w organizacji. Co więcej, zatrudnieni powinni być nagradzani nie tylko za zdobyte umiejętności, ale możliwość wykorzystania ich w praktyce i za chęć dzielenia się nimi z innymi.

IV Sposób: Podwyżki dostosowane do sytuacji na rynku pracy

Ważnym, lecz nie jedynym kryterium przyznawania podwyżek powinna być sytuacja rynkowa. Jeśli firma chce zatrzymać dobrego pracownika powinna mu zaoferować wyższą podwyżkę tak, aby zapewnić sobie konkurencyjny poziom wynagrodzenia względem innych organizacji. Z drugiej strony jeśli liczba kandydatów na dane stanowiska znacznie przewyższa zapotrzebowanie na nich, nie warto przyznawać zbyt wysokich podwyżek.

V Sposób: Podwyżki powiązane ze ścieżkami karier

Ważne, aby system wynagrodzeń wspierał planowany rozwój karier. Dlatego też warto zastanowić się nad powiązaniem podwyżek ze ścieżkami awansu zawodowego. W tym przypadku firmy mają do wyboru kilka możliwości. Jedną z nich jest zakwalifikowanie pracownika do odpowiedniej ścieżki awansu po okresie próbnym. W tym czasie pracodawca ocenia pracę każdego zatrudnionego pod kątem realizacji określonych osiągnięć i kryteriów awansu.

VI Sposób: Kombinacja różnych kryteriów

Najskuteczniejsze wydaje się zastosowanie kilku kryteriów przyznawania podwyżek płac. Dobrym rozwiązaniem z perspektywy pracodawcy może okazać się powiązanie wynagrodzeń zarówno z wynikami, wzrostem kwalifikacji, jak i zmianą kosztów utrzymania. Dodatkowo jako czynnik uzupełniający należy wziąć pod uwagę stawki rynkowe.

Praktyki z ostatnich lat

Z badań przeprowadzonych przez World at Work wynika, że większość firm (71%) określając wysokość podwyżek dla awansowanych pracowników uwzględnia szerokość widełek płacowych związanych z nowym stanowiskiem. Z kolei 60% przedsiębiorstw bierze pod uwagę stawki oferowane zatrudnionym podobnie usytuowanym w hierarchii organizacyjnej. Niecałe 40% deklaruje, że wysokość podwyżki jest uzależniona od rynkowych stawek płac, a 32% porównuje kwalifikacje osób znajdujących się na równorzędnych stanowiskach. Tylko co trzecia organizacja przyznaje podwyżki w oparciu o indywidualne rezultaty.

Wykres 1. Kryteria przyznawania podwyżek w firmach

Negocjowanie podwyżek

Podczas dyskusji o podwyżkach pracodawcy powinni przestrzegać kilku podstawowych zasad. Każda prośba o podwyżkę musi być traktowana poważnie. Firmy nie powinny od razu przekazywać decyzji odmownej, ale wysłuchać argumentów pracowników. Jeśli ich prośby są nieuzasadnione, warto w jasny sposób przypomnieć zasady przyznawania podwyżek w organizacji i przedstawić swoje oczekiwania. Konieczne jest wprowadzenie systemu monitorowania wyników. Dodatkowo, aby płace w firmie były konkurencyjne na rynku konieczne wydaje się skorzystanie z raportów płacowych.

...

Podczas przyznawania podwyżek wato pamiętać o tym, że stawki wynagrodzeń nie powinny być za wysokie oraz za niskie w porównaniu z tym co oferuje konkurencja. Niestety zdarzają się sytuacje, że odmowa podwyżki jest nieunikniona. Wtedy pracodawca musi starać się jak najlepiej uzasadnić taką decyzję. Jeśli rezygnacja z podwyżki ma związek z niższą produktywnością pracownika, należy mu wskazać te obszary, które wymagają poprawy i obecnie uniemożliwiają podwyższenie wynagrodzenia. Z kolei, gdy odmowa wynika z problemów finansowych firmy, warto znaleźć alternatywne sposoby nagradzania. Pracodawcy podczas przyznawania podwyżek powinni przestrzegać jednej podstawowej zasady: wzrost wynagrodzeń nie powinien odbywać się automatycznie, ale powinien zależeć od wyników osiąganych przez pracowników.