13 października 2015 roku w Warszawie odbyło się XVI Ogólnopolskie Forum Prawa Pracy poświęcone analizie uchwalonych zmian Kodeksu pracy w zakresie stosowania umów terminowych, a także kontrowersjom przy kontrolowaniu przez ZUS zasadności zawierania umów o dzieło.
W Forum wzięło udział ponad 200 osób, reprezentujących służby kadrowe pracodawców z różnych sektorów. Była to doskonała okazja do poznania opinii ekspertów reprezentujących wszystkie zainteresowane strony: pracodawców, związki zawodowe, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwową Inspekcję Pracy.
W pierwszej części spotkania skupiono się na kwestii nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie tzw. umów terminowych. Słowo wstępne wygłosiła Anita Gwarek, Dyrektor Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Zwróciła uwagę na 3 przesłanki zmian, mianowicie: wszczęcie postępowania przez Komisję Europejską w zakresie uspójnienia okresów wypowiedzenia obowiązujących w przypadku umów o pracę na czas nieokreślony i określony; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz działania rządu polskiego mające na celu przeciwdziałanie nadużyciom stosowania umów terminowych. W efekcie prowadzonych prac, znowelizowane przepisy Kodeksu Pracy będą obowiązywać od 22 lutego 2016 roku, w 6 miesięcy od daty opublikowania podpisanej ustawy.
W dalszej kolejności punkt widzenia pracodawców oraz konsekwencje zmian zaprezentował Robert Maliszewski, Dyrektor Działu Prawnego w SEKA SA, a następnie Paweł Śmigielski, reprezentujący środowisko pracowników z ramienia OPZZ. Obaj mówcy wskazali na kompleksowość nowych rozwiązań oraz na fakt trudności pogodzenia różnych stanowisk. Najwięcej czasu poświęcono na omówienie tzw. przepisów przejściowych i ich interpretację.
Z dniem 22 lutego 2016 roku pracodawcy będą mogli zawierać jedynie trzy rodzaje umów z pracownikami: umowy na czas próbny oraz umowy na czas określony i nieokreślony. Jednak zmienione zostaną warunki obowiązywania umów na czas określony. Z punktu widzenia pracodawców najważniejsze zmiany Kodeksu pracy dotyczą: wyeliminowania umów na czas wykonywania określonej pracy; wprowadzenie zaostrzonych limitów dotyczących zawierania umów na czas określony; znacznego wydłużenia okresów wypowiedzenia umów na czas określony oraz wprowadzenia formalnej podstawy prawnej do zwolnienia pracownika w okresie wypowiedzenia z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony oraz łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów zawieranych między tymi samymi stronami nie będzie mógł przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie będzie mogła przekraczać trzech. Obecnie strony, tj. pracownik i pracodawca mogą zawrzeć maksymalnie dwie umowy na czas określony, a kolejna staje się automatycznie umową na czas nieokreślony. Jednak ten przepis obecnie doznaje wyjątku jeśli przerwa w zatrudnieniu pomiędzy umowami wynosi więcej niż 1 miesiąc, Nowelizacja znosi taką możliwość .
W ramach umów na czas określony, poza limitami, będą mogły być zawierane umowy na zastępstwo, na czas kadencji oraz na wykonanie prac sezonowych i dorywczych. Ustawodawca przewidział także 4. wyjątek , mianowicie pracodawcy będą mogli skorzystać z umowy na czas określony nie bacząc na limity w przypadkach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi leżącymi po jego stronie (np. terminowy projekt naukowy finansowany z grantów). Przesłanka ta w ocenie Dyrektora Roberta Maliszewskiego będzie rodzić w przyszłości duże wątpliwości interpretacyjne.
Pierwszą część spotkania zakończyła dyskusja z udziałem zaproszonych ekspertów, takich jak: dr Grażyna Spytek-Bandurska, Ekspert Departamentu Dialogu Społecznego i Stosunków Pracy Konfederacji Lewiatan; Anita Gwarek z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Anna Martuszewicz z Głównego Inspektoratu Pracy oraz Robert Maliszewski z firmy SEKA i Paweł Śmigielski z ramienia OPZZ.
W części popołudniowej omówiono kwestie kontroli przeprowadzanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie stosowania umów o dzieło. Niestety przedstawiciel ZUS nie przyjął zaproszenia do debaty, zatem dyskusja była prowadzona jedynie w gronie pracodawców i ekspertów. Zwrócono uwagę na rosnącą liczbę kontroli oraz na fakt niejednolitego interpretowania przepisów dotyczących umów o dzieło Kontrowersje wynikają przede wszystkim z różnego definiowania czym jest dzieło oraz jakie przesłanki prawne determinują czy dane zadanie jest dziełem (umowa rezultatu) a nie zleceniem (umowa starannego działania ). Wątpliwości, te wykorzystywane są w takcie kontroli ZUS, w efekcie czego, często w sposób kontrowersyjny, dochodzi do obciążania przedsiębiorców zaległymi składkami na ubezpieczenia społeczne.
Tak duże wątpliwości dotyczące umów o dzieło i ich kontroli w sferze ubezpieczeń społecznych, stały się powodem podjętych niedawno rozmów pomiędzy Konfederacją Lewiatan a Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Mają one na celu działania edukacyjno-prewencyjne tj. uporządkowanie interpretacji prawnych oraz zmianę nastawienia urzędników do pracodawców, tym samym zagwarantowanie równego traktowania wszystkich podmiotów kontrolowanych przez ZUS.
W dalszej części wysłuchano opinii zaproszonych pracodawców, którzy od lat są kontrolowani przez ZUS oraz przedstawicieli prawa – naukowców i praktyków. Wskazali oni w aspekcie prowadzonych postępowań kontrolnych na niespójność przepisów wynikających m.in. ze stosowania dwóch różnych źródeł: Kodeksu Cywilnego oraz Kodeksu Postępowania Cywilnego , a także Kodeksu Postępowania Administracyjnego oraz na fakt odmiennych zasad oskładkowania umów o dzieło i umów zlecenia. Zgodnie przyznano, że należy dążyć do uproszczenia regulacji prawnych, wskazywania jednolitej drogi interpretacji prawa co sprzyja stabilizacji prowadzenia działalności przez przedsiębiorców.
Organizatorem Forum była SEKA SA, firma działająca od 1988 roku, świadcząca usługi m.in. doradztwa w zakresie prawa pracy i szkoleń, która od kilku lat organizuje coroczne Forum, na którym poruszane są aktualne kwestie ważne dla każdego pracodawcy.
