Spokój pracownika przebywającego na urlopie wypoczynkowym niestety może zostać zburzony przez pracodawcę. Mimo obowiązującej zasady nieprzerwanego urlopu (zasada prawa pracy zgodnie z którą, pracownik w całym okresie czasu wolnego od pracy nie musi liczyć się z możliwością powołania go do świadczenia pracy), istnieją okoliczności przewidziane przepisami kodeksu pracy, zgodnie z którymi pracodawca ma prawo odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego. 
Powstaje pytanie: kiedy i po spełnieniu jakich okoliczności pracodawca może zgodnie z prawem odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego?

Problematykę odwołania pracownika z urlopu wypoczynkowego reguluje art. 167 kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy wystąpią łącznie dwie przesłanki:
1 - obecność pracownika w zakładzie pracy jest niezbędna
2 - wystąpią okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Jeżeli pracodawca odwołał pracownika z powodu innych przyczyn jest to niezgodne z przepisami prawa pracy. 

Okoliczności nieprzewidziane

Wyjaśnienia wymaga tutaj pojęcie okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu, wymagających obecności pracownika w zakładzie pracy. Zgodnie z doktryną prawa pracy, mogą to być zarówno "szczególne potrzeby pracodawcy" (np. konieczna obecność pracownika w związku z awarią urządzeń), jak i inne okoliczności, które wymagają obecności pracownika w zakładzie, lecz nie wiążą się z zapewnieniem należytego toku pracy (np. obecność pracownika jest konieczna w związku z kontrolą jego odcinka działania). Koniecznym jest, aby okoliczności uzasadniające odwołanie pracownika z urlopu były "nieprzewidziane" w chwili rozpoczęcia urlopu, ponieważ jeżeli były możliwe do przewidzenia, to uzasadniałyby przesunięcie terminu urlopu na podstawie art. 164 § 2 kodeksu pracy.

Pracownik, który został odwołany z urlopu obowiązany jest niezwłocznie przerwać urlop i zgłosić się do pracy, bez względu na jego ocenę okoliczności stanowiących uzasadnienie tego odwołania. Podkreślenia wymaga, że pracodawca nie ma obowiązku podawać pracownikowi szczegółowego uzasadnienia odwołania. Jeżeli po powrocie pracownika do pracy wyszłoby na jaw, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 167 § 1 kodeksu pracy pracownikowi może przysługiwać odszkodowanie na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego.

Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy

Obowiązek stawienia się pracownika do pracy w razie odwołania z urlopu wynika z art. 100 kodeksu pracy – jest to obowiązek dbałości o dobro i mienie pracodawcy. Odmowa stawienia się do pracy naraża pracownika na konsekwencje związane z naruszeniem obowiązków pracowniczych, w ostateczności może doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika zgodnie z art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu pracy.

Co z kosztami?

Zgodnie z art. 167 § 2 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w związku z odwołaniem go z urlopu. Ww. przepis wymienia koszty będące w bezpośrednim związku z odwołaniem, co stanowi ograniczenie tych kosztów do takich, które były faktycznie poniesione przez pracownika oraz udokumentowane. Tak więc do kosztów "bezpośrednio" związanych z odwołaniem będą należeć: koszty przejazdu, odpłatność za wczasy krajowe i zagraniczne, które nie podlegają zwrotowi. Natomiast do kosztów takich nie można zaliczyć: utraconych przez pracownika korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby urlop nie został mu przerwany, jak też wydatków, jakie poczynił na zakup sprzętu sportowego, którego nie zdążył wykorzystać w związku z tym, że wcześniej został z urlopu odwołany.

Ciekawostką jest, że przepisy kodeksu pracy nie regulują sytuacji, kiedy przerwanie urlopu następuje z inicjatywy pracownika i on wnioskuje powrót do pracy. Słusznym wydaje się, że możliwe jest zawarcie z pracownikiem porozumienia o przerwaniu urlopu i powrocie do pracy z przyczyny leżącej po stronie pracownika.

...

Przepisy kodeksu pracy przewidują możliwość przerwania urlopu wypoczynkowego pracownika przez pracodawcę. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że takie prawo pracodawcy polegające na odwołaniu pracownika z urlopu nie może być nadużywane i musi być uzasadnione szczególnymi potrzebami pracodawcy. W razie wykazania przez pracownika, że jego przedwczesny powrót z urlopu nie był uzasadniony, pracodawca, obok pokrycia kosztów powrotu pracownika z urlopu, może narazić się także na koszty związane z odszkodowaniem dla pracownika.
Podsumowując, pracodawcy powinni korzystać ze swojego prawa niezwykle rozważnie i umiejętnie oraz po uwzględnieniu wszelkich przesłanek.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 Nr 21, poz. 94 )