Rynek pracy, szczególnie w branży IT, boryka się z niedoborem pracowników. Nie jest tu użyta przypadkiem forma męska, gdyż to jedna z najbardziej zmaskulinizowanych branż. Równocześnie w odpowiedzi na potrzeby rynku tworzone są projekty unijne, zakładające poprawę zdolności do zatrudnienia osób poszukujących pracy, gdzie duży nacisk kładzie się na równość szans kobiet i mężczyzn.

Czy wpływ środków publicznych może oddziaływać na sytuację kobiet w branży IT i zmienić aktualne trendy? A być może to inne elementy warunkują zatrudnienie i formalne, zewnętrzne reguły nie będą mieć żadnego znaczenia.

Czego potrzebuje rynek pracy?

Rynek pracy, z jednej strony jest rynkiem pracownika, ze znaczną podażą miejsc pracy i deficytami w poszczególnych zawodach. Z drugiej strony, pracodawcy cenią specjalistów, stawiają na ludzi zmotywowanych, efektywnie wypełniających swoje obowiązki i przynoszących zyski firmie. W odniesieniu do kobiet w wielu branżach, m.in. w IT, nawet wysoki poziom wykształcenia nie zawsze przedkłada się pozycję na rynku pracy. Wg danych GUS opublikowanych w 2016 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto mężczyzn było o 20,6% wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto kobiet. Na szczęście zmianie ulega mentalność pracodawców, którzy nie patrzą już na kobiety przez pryzmat potencjalnego macierzyństwa, lecz biorą pod uwagę ich kompetencje i profesjonalizm. Wyniki międzynarodowych badań koordynowanych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju PISA (Programme for International Student Assessment) dowodzą braku istotnych różnic w rozwiązywaniu zadań ścisłych przez grupę dziewcząt i chłopców, a stopień zdobytych umiejętności przez obie płcie jest podobny. Badania dowodzą też, że mieszane zespoły osiągają lepsze wyniki. Biorąc pod uwagę profesjonalizm kobiet, ich zaangażowanie i rolę w zespołach są pożądane nie tylko w IT, ale i innych branżach rynku pracy. Niezbędne jest dla nich kształcenie i motywowanie do rozwoju kompetencji.

Co finansują projekty unijne?

Projekty unijne współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy mają na celu wzrost aktywności zawodowej osób bezrobotnych, rozwój przedsiębiorczości i zatrudnienia. Tworzone w odpowiedzi na ogłoszone konkursy muszą odnosić się do aktualnych statystyk, danych na temat rynku pracy i potrzeb poszczególnych grup docelowych. Wymaga się, by tworzący projekty diagnozowali bariery, potrzeby i oczekiwania, aby przekazywane środki mogły być wykorzystane w sposób racjonalny i efektywny. Wytyczne unijne starają się zapewnić równość szans na rynku pracy poprzez analizę sytuacji pod kątem kobiet i mężczyzn, dostosowanie działań i rezultatów do różnorodnych potrzeb obu płci. Równocześnie rekomendowane kierunki rozwoju warunkują zawody deficytowe, wynikające, m.in. ze statystyk Urzędów Pracy, a to powoduje, że zazwyczaj adresowane są do osób o niskich kwalifikacjach i przyczyniają się do rozwoju kompetencji nie dających szans na trwałą zmianę sytuacji na rynku pracy i pozycji społecznej. Rzadko też uwzględniają zawody dające szansę faktycznego rozwoju kobietom. Wśród 35 projektów dla bezrobotnych wybranych do dofinansowania w nowej perspektywie unijnej w województwie śląskim ponad połowa odnosi się do kursów spawania, ochrony mienia i prawa jazdy. Pojawiły się jednak projekty dające szansę na trwałą zmianę, zapewnienie stabilnej pozycji i rozwoju zawodowego w perspektywicznych branżach.

Kobiety w rzeczywistości projektowej

Rozpoczęto realizację dwóch projektów dla osób bezrobotnych i biernych zawodowo kształcących w kierunkach programisty i project managera. Położono nacisk na udział kobiet i zwiększenie ich znaczenia w tych zdominowanych przez mężczyzn branżach. Pierwszy z projektów „Project Manager potrzebny od zaraz” przewiduje szkolenia z zakresu zarządzania projektami: w oparciu o system certyfikacji IPMA (International Project Management Association®), należący do najbardziej uznanych systemów oceny oraz potwierdzenia kompetencji, wiedzy i umiejętności Project Management oraz strukturę zwinnego podejścia do projektów Agile Scrum, zakończone uzyskaniem międzynarodowych certyfikatów. Drugi zatytułowany „Brygada RR” podnosi kompetencje w zakresie programowania w językach wskazanych przez firmy IT jako najbardziej pożądane, również zakończony uznawanym w środowisku, zewnętrznym certyfikatem. Uczestnicy i uczestniczki każdego z projektów otrzymają wsparcie doradcy zawodowego, przygotowany zostanie dla nich Indywidualny Plan Działania oraz staże zawodowe w cenionych przedsiębiorstwach z branży IT. Prowadzony proces rekrutacji odsłania aspekt nieuwzględniony w analizie rynku pracy. Wiele kobiet obawia się szkolenia w kierunkach stereotypowo postrzeganych jako „męskie”, nie widzi siebie na stanowisku programisty czy kierownika projektu. Pomimo posiadania wymaganych predyspozycji kobietom brakuje wiary we własne możliwości, w osiągnięcie sukcesu zawodowego w tych dziedzinach. Szkoła Project Managerów – Szkoła.PM, jako pierwsze w Polsce miejsce w sposób kompleksowy kształcące kierowników projektów, już wcześniej dostrzegła wpływ negatywnych przekonań na rozwój kariery zawodowej, zakładając ważną rolę coachingu w rozwoju kompetencji. Stąd także w projektach przewidziano indywidualne sesje coachingowe. W kształceniu kierowników projektu i programistów w tych projektach największe znaczenie mają wypracowywane kompetencje miękkie, m.in. przywództwo, praca w zespole, umiejętności uczenia się i komunikacyjne. Stosowane metodyki, języki programowania są wtórne, istotnym jest by uczestnicy i uczestniczki mogli nie tylko rozwijać kompetencje zawodowe, ale i osobiste, niezbędne na rynku pracy.

 ...

Postawa, motywacja, kompetencje miękkie – to wyznaczniki dobrego pracownika na obecnym rynku pracy. Odnosi się to również do projektów unijnych i kształconych w ich ramach zawodów. W szczególności w odniesieniu do kobiet i branży IT widoczna jest dysproporcja pomiędzy wysokimi predyspozycjami, kompetencjami, a postawą: wycofaną, charakteryzującą się brakiem wiary w siebie i swoje możliwości. Niektóre projekty unijne, m.in. „Brygada RR” dają szansę bezpłatnie zyskać prestiżowy zawód, kładąc nacisk nie tylko na jakość kształcenia potwierdzoną międzynarodowym certyfikatem, ale i pracę z przekonaniami uczestników, ich celami oraz motywacją. Warto z jednej strony dać sobie szansę na nowy zawód i spełnienie zawodowe, biorąc udział w projekcie, z drugiej zyskać dobrego pracownika, angażując na staż i do pracy zarówno kobiety jak i mężczyzn uczestniczących w projekcie.