Dłuższy urlop rodzicielski, dodatkowe dni wolne dla pracowników załatwiających “sprawy rodzinne”, większa elastyczność w ustalaniu dni i godzin pracy dla rodziców? To nie mrzonka! Na liście prac programowych Rady Ministrów pojawiły się elementy nowej dyrektywy unijnej work-life balance. Czas na jej implementację mija w sierpniu 2022 roku. Jakich zmian będą mogli spodziewać się rodzice i opiekunowie dzieci? Czy wprowadzenie WLB do Kodeksu Pracy wpłynie na komfort pracujących rodziców?

Jak wygląda work-life balance w Polsce?

Według badań OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) Polacy zajmują wysokie 7. miejsce w rankingu najbardziej zapracowanych nacji (na 35 badanych krajów). Szacuje się, że średni czas pracy Polaka w ciągu roku osiąga wartość 1928 godzin! Z perspektywy współczesnej idei work-life balance  – taki wynik nie zachwyca.

Co to jest work-life balance?

Work-life balance jest koncepcją, której początek powstania przypada na przełom lat 70. i 80. W tym okresie w Wielkiej Brytanii przepracowane społeczeństwo zaczęło zgłaszać problemy z brakiem harmonijnego połączenia życia prywatnego i zawodowego. Granica między tymi dwiema ważnymi sferami zaczęła się zacierać.

Ku zdziwieniu okazało się, że liczba przepracowanych godzin wcale nie wpływała na rentowność firm. Wydajność zmęczonych pracowników spadała równolegle do ich kreatywności i zaangażowania. To właśnie w tym czasie zaczęła pączkować idea filozofii work-life balance.

Work-life balance jest stanem, w którym człowiek osiąga równowagę między pracą zawodową i życiem prywatnym. W ciągu dnia znajduje czas na rozwój swojej kariery, ale również na odpoczynek, realizację hobby, życie towarzyskie i rodzinne. Co najważniejsze – definicja WLB nie jest określana miarą godzin pracy, a raczej subiektywnym odczuciem pracownika.

Chociaż wiele nowoczesnych korporacji bardzo poważnie podchodzi do idei work-life balance i pracownicy mogą swobodnie decydować o swoim dniu pracy, pozostaje ona domeną zawodów kreatywnych.

W sierpniu 2022 w polskim Kodeksie Pracy zostaną wprowadzone zmiany modyfikujące przepisy w taki sposób, by były bardziej przyjazne pracownikom, dawały im większą swobodę pracy i więcej dni wolnych. Zmiany te mają dotyczyć pracujących rodziców – niezależnie od branży.

Zmiany w Kodeksie Pracy dla pracujących rodziców

Rządowe Centrum Legislacji opublikowało nową wersję Kodeksu Pracy, który będzie uwzględniał modyfikację przepisów wynikających z dyrektywy

Rady (UE) 2019/1158. Prace nad nią rozpoczęły się już w 2017 roku – teraz nadeszła kolej na wprowadzenie regulacji w życie. Głównym założeniem projektu zmian było poprawienie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym.

Podczas prac nad dyrektywą w szczególności wzięto pod lupę problemy zawodowe młodych matek, z jakimi często muszą borykać się po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego. Modyfikacja przepisów była również ukierunkowana na wdrożenie dobrych rozwiązań, które zachęciłyby ojców do większego angażowania się w opiekę nad dzieckiem.

Ideą zmian było zapewnienie lepszej równowagi między życiem osobistym i zawodowym, z  czym wielu pracowników ma coraz większy problem. Nowe przepisy mają w transparentny sposób określać zasady pracy zawodowej zgodne z filozofią WLB. Dla pracodawców oznacza to nowe obowiązki i koszty, dla zatrudnionych  – większą elastyczność.

- Jedną z żywiej omawianych kwestii jest finansowanie planowanych modyfikacji w Kodeksie Pracy. Nie jest jasne, kto poniesie faktyczny koszt nowych świadczeń dla pracujących rodziców. Czy fundatorem będzie skarb państwa, samorządy, czy może pracodawcy? W mojej opinii to właśnie ta trzecia grupa odczuje finansowe skutki work-life balance. Kolejnym z problemów jest zbyt mało czasu na praktyczne wprowadzenie zmian w strukturach polskich firm – mówi Krzysztof Wojtas, prezes zarządu BrainSHARE IT, producenta programu SaldeoSMART.

Work-life balance w polskim Kodeksie Pracy – co nas czeka?

Najważniejsze zmiany obejmują sześć obszarów Kodeksu Pracy. Dość znacznym modyfikacjom uległ sposób wynagradzania pracowników przebywających na urlopie rodzicielskim. Nie obyło się również bez wprowadzenia dodatkowych dni wolnych, zwiększenia elastyczności godzin i wyboru sposobu wykonywania pracy (dla przedsiębiorstw, w których można zastosować pracę zdalną).

Urlop rodzicielski wydłużony!

Planowane zmiany obejmują wydłużenie całkowitego wymiaru urlopu z 32-34 tygodni do 41-43. Na dodatkowe dwa tygodnie urlopu mogą liczyć rodzice bliźniąt i wieloraczków. Co więcej, kobieta w ciąży, chcąca skorzystać z prawa do urlopu rodzicielskiego, nie będzie już musiała pozostawać w zatrudnieniu w dniu porodu.

Aktywizacja ojców

Po zmianach nie będzie można już przenosić części urlopu rodzicielskiego na drugiego z rodziców. Do tej pory  z urlopu rodzicielskiego mężczyźni korzystali dość rzadko. Zmiana ma na celu zmotywowanie ojców do większego zaangażowania w opiekę nad dzieckiem. W ciągu 9 tygodni przysługującemu im urlopu rodzicielskiego będą mogli liczyć na zasiłek w wysokości 70%.

Ojcowie będą mieli również mniej czasu na wykorzystanie urlopu ojcowskiego. Okres ten będzie skrócony z dwóch lat do 12 miesięcy.

Zmiana wysokości zasiłku rodzicielskiego
Po zmianach zasiłek rodzicielski ma wynosić 70% podstawy wymiaru lub 81,5% (tylko jeśli kobieta w terminie 21 dni od daty porodu zgłosi chęć wykorzystania całego urlopu rodzicielskiego). To więcej niż dotychczas.

Nowy urlop opiekuńczy

Poza zwolnieniami lekarskimi do opieki nad chorym dzieckiem będzie można skorzystać również z dodatkowego uprawnienia – dni wolnych od pracy. Nowy urlop opiekuńczy ma wynosić do 5 dni. Będzie jednak bezpłatny.

Zwolnienie od pracy z powodu nieoczekiwanych sytuacji rodzinnych

2 dni lub 16 godzin do wykorzystania w roku ma być nowym, przysługującym zwolnieniem od pracy na załatwienie pilnej, nieprzewidzianej sprawy. Za taką określa się np. nagłą chorobę dziecka, wypadek i inne, poważne sytuacje rodzinne. Dodatkowe 2 dni będą odpłatne w wysokości połowy wymiaru wynagrodzenia.

Praca zdalna, telepraca – elastyczna organizacja czasu pracy dla rodziców

Firmy, które umożliwiają pracownikom wykonywanie obowiązków zawodowych na odległość, mają ułatwić i usprawnić elastyczną organizację pracy zdalnej. Na takie przywileje będą mogli liczyć rodzice dzieci do lat 8 (ale też inni pracownicy, którzy zmuszeni są do sprawowania opieki nad chorym krewnym). Co do zasady – pracodawca będzie mógł taki wniosek odrzucić jednak z pisemnym uzasadnieniem odmowy.

- Chociaż zmiany wynikające z unijnej dyrektywy obejmują wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, warto dodać, że część z państw nie będzie musiała modyfikować obowiązujących przepisów. Wynika to z faktu, że elastyczne, preferencyjne warunki pracy dla opiekunów małych dzieci są u nich standardem – wyjaśnia Krzysztof Wojtas z SaldeoSMART.

Inne korzyści związane z wprowadzeniem work-life balance do Kodeksu Pracy

Modyfikacja przepisów w myśli work-life balance będzie obejmować również inne aspekty związane z zatrudnieniem. Rodzice dzieci do lat 8 będą mogli bez obaw o konsekwencje nie wyrazić zgody na pracę w godzinach nadliczbowych czy porze nocnej.

Z kolei wypowiadanie umów o pracę na czas określony będzie odbywało się w taki sam sposób jak wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony. Aby zwolnić pracownika, pracodawca będzie musiał uzyskać zgodę związków zawodowych, dokładnie wskazać przyczynę wypowiedzenia i zapewnić możliwość powrotu do pracy w razie ewentualnego odwołania od  wypowiedzenia.

Chociaż przesłanek do wprowadzenia nowych regulacji było dużo, jedną z ważniejszych jest zapobieganie wycofaniu się kobiet z rynku pracy. To właśnie dlatego duży nacisk kładzie się na mobilizowanie mężczyzn do aktywnego korzystania z przysługujących im praw związanych z szeroko pojętą opieką nad dziećmi. Work-life balance oznacza zatem doprowadzenie do sprawiedliwego podziału ról między kobietami i mężczyznami. Lepsze warunki pracy dla rodziców mają  również zachęcić społeczeństwo do zwiększenia przyrostu naturalnego – czy tak będzie? To pokażą najbliższe lata.