Prawidłowo wdrożony program motywacyjny stanowi nowoczesną formę wynagradzania kluczowych pracowników, przyciga i przywiązuje ich do spółki. Jest atrakcyjny zarówni dla beneficjentów, jak i dla podmiotu wdrażającego. Rządzi się specyficznymi zasadami, a w umowach i regulaminach wymaga określonych sformułowań.

Przeczytaj też: Firma po wieczne czasy czyli wartości jako kod DNA_cz.1

Program na miarę potrzeb

Aby program motywacyjny spełniał swoje cele, nie może być jedynie mglistą obietnicą dodatkowego premiowania. Już na etapie rozmów kwalifikacyjnych, rekruter powinien przedstawić zasady funkcjonowania oraz warunki uczestnictwa w programie. Kluczem do sukcesu programu motywacyjnego jest jego właściwe dopasowanie. W tym celu konieczne jest nie tylko poznanie potrzeb i oczekiwań, zarówno po stronie pracodawcy jak i pracowników, ale przede wszystkim możliwości prawnych, organizacyjnych oraz finansowych podmiotu wdrażającego. Istotna będzie przede wszystkim forma prawna, w ramach której działa podmiot zainteresowany wdrożeniem programu motywacyjnego - jeden z najistotniejszych elementów determinujących z jednej strony możliwości, a z drugiej bariery ukształtowania oraz wdrożenia programu motywacyjnego.

Modele do wdrożenia

Forma prawna spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ogranicza wachlarz możliwości ukształtowania programu motywacyjnego. Brak prawnych możliwości uchwalenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością kapitału warunkowego, emisji warrantów subskrypcyjnych lub obligacji zamiennych oraz brak charakterystycznej dla papierów wartościowych płynności oferowanych w ramach programu udziałom, przesądza o mniejszej elastyczności spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako formy prawnej dla podmiotu wdrażającego program motywacyjny.

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością program motywacyjny może mieć charakter udziałowy (ESOP – Employee Stock Option Plan), tj. zostać oparty o możliwość otrzymania udziałów spółki, które zostaną zaoferowane beneficjentom programu. Taki model zakłada, że beneficjent po spełnieniu się określonych warunków stanie się wspólnikiem spółki. Alternatywną formą skonstruowania programu motywacyjnego jest przyznanie beneficjentom prawa do czerpania korzyści z dobrej kondycji finansowej spółki lub udziału w sukcesie projektu, co wiąże się ze zobowiązaniem spółki do wypłaty premii pieniężnej. Program motywacyjny może również zostać ukształtowany w formie hybrydowej i przyjąć formę udziałowo-pieniężną. W zależności od modelu programu motywacyjnego, który zostanie wybrany do wdrożenia, konieczne będzie zaangażowanie odpowiednich organów spółki, a w pewnych przypadkach także jej założycieli.

Regulamin i umowa

Zasady uczestnictwa w programie motywacyjnym, jak również jego szczegółowe warunki, powinny zostać czytelnie przedstawione w regulaminie programu motywacyjnego. W treści należy w szczególności określić zdarzenia, takie jak np. faza rozwoju produktu, etap realizacji projektu lub osiągnięcie przez spółkę określonych wskaźników, których zaistnienie stanowić będzie warunek gratyfikacji beneficjentów. Podstawę uczestnictwa w programie motywacyjnym stanowić powinna umowa uczestnictwa, określająca prawa i obowiązki konkretnego beneficjenta związane z jego przystąpieniem do programu. W jej treści powinny znaleźć się postanowienia ustalające warunki i sposób wynagradzania beneficjentów w przypadku osiągnięcia kamieni milowych, a także ich osobiste zobowiązania względem spółki związane ze świadczeniem na jej rzecz usług lub pracy.

Bad Leaver, Good Leaver

Konstruując umowę szczególną uwagę należy zwrócić na możliwości postępowania spółki w wypadku tzw. Bad Leaver i Good Leaver w umowach uczestnictwa. Dobrze przygotowany program opcyjny przewiduje wyjście awaryjne dla spółki, które będzie można wykorzystać w razie konieczności wykluczenia członka kluczowej kadry z programu motywacyjnego, a w określonych przypadkach także ze spółki, jeżeli dojdzie do podejmowania przez niego działań sprzecznych z interesami spółki lub istotnie naruszających warunki współpracy czy też zasady uczestnictwa w programie motywacyjnym (tzw. Bad Leaver). Z pomocą przychodzą odpowiednie zapisy regulaminu oraz klauzule stosowane w umowach uczestnictwa. Przewidują one wygaśnięcie uprawnienia do udziału w programie motywacyjnym w przypadku zajścia szczególnych okoliczności, takich jak np. zakończenie współpracy w okresie wyłączności na zasadzie innej niż porozumienie stron, prowadzenie lub finansowanie osobiście lub za pośrednictwem podmiotów powiązanych działalności konkurencyjnej wobec spółki, działanie na jej szkodę czy też popełnienie przez członka kluczowej kadry przestępstwa. Klauzule dotyczące Bad Leavera powinny określać również sposób pozbawienia go korzyści, które osiągnął jako beneficjent programu motywacyjnego. Przeciwieństwem Bad Leavera jest tzw. Good Leaver - osoba, która traci status członka kluczowej kadry np. w wypadku wystąpienia zdarzeń o charakterze siły wyższej, np. ciężkiej choroby lub śmierci. Osoba ta (lub jej spadkobiercy) może zachować uprawnienia do wynagrodzenia z tytułu uczestnictwa w programie motywacyjnym za okres, w którym była nim objęta.

...

O czym więc pamiętać planując program motywacyjny w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością? Możliwe do wdrożenia modele programu motywacyjnego w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą mieć charakter udziałowy, pieniężny lub hybrydowy, łączący te dwie formy. Prawidłowo skonstruowany i wdrożony program motywacyjny okaże się korzyścią dla pracodawcy i pracownika. Trzeba jednak poświęcić mu należną uwagę podczas konstruowania regulaminów i umów dotyczących programu. W prace te warto należy zaangażować wyspecjalizowanego, znającego charakter spółki, prawnika, by nieznajomość prawa nie szkodziła spółce, a Bad Leaver nie zagrażał jej stabilności.

Przeczytaj też: Firma po wieczne czasy czyli wartości jako kod DNA_cz.1