Kiedyś przed wykładem ktoś zapytał profesora Jerzego Bralczyka:

„Czy ma pan prezentację, czy coś do powiedzenia?”
„Na szczęście coś do powiedzenia”, odpowiedział profesor.

Prezentacja? Tylko nie to!

W tym kontekście autorytet profesora to wystarczający powód, by być zwolennikiem nie stosowania „miotacza slajdów” na szkoleniach biznesowych. Na sali szkoleniowej głównym źródłem wiedzy ma być dobrze przygotowany trener, a nie dobrze przygotowana prezentacja multimedialna. Podczas prezentacji uczestnicy szkolenia mają ograniczone możliwości zaangażowania się w tok zajęć. Prezentacja wymusza monolog, a on jak wiadomo z badań profesora Dariusza Dolińskiego, zdecydowanie utrudnia budowanie relacji i wpływanie na postawy ludzi. Zmniejszamy sobie w ten sposób szanse na osiągnięcie celów szkolenia uzgodnionych ze zleceniodawcą.

Opracowana wcześniej treść prezentacji w obliczu zapisanych przez trenera wniosków uczestników szkolenia, wypada słabo i nieprzekonywująco. Wiedza ubrana w prazentację jest obca i wywołuje chęć odrzucenia jej od razu na wstępie. Zaangażowanie uczestników pozyskujemy, kiedy włączamy ich w dialog, wspólne poszukiwanie reguł i zasad opartych na ich własnym doświadczeniu. Na flipcharcie z powodzeniem możemy to zrobić, np. tworząc algorytm dyscyplinowania pracownika i rozpisując go na kolejne kroki. W tym wypadku uczestnicy szkolenia utożsamiają się z wiedzą, która jest bliska ich praktyce.

Upiec dwie pieczenie na jednym ogniu

Jeśli jednak jednym z celów szkolenia jest pozyskanie wiedzy na temat proceur, poznanie pojęć i faktów związanych z czynnościami zawodowymi (i to najlepiej zajmując jak najmniej czasu), trudno obejść się bez prezentacji.

Co zrobić, aby prezentacja multimedialna była jednocześnie wsparciem dla trenera podczas prezentowania wiedzy i środkiem, który ułatwia przyswojenie informacji przez uczestników szkolenia? Dzięki technologii możemy przekazywać o wiele więcej i o wiele szybciej, jednak nasz mózg jest w stanie przyswoić ograniczoną ilość informacji.
Przygotowując szkolenie powinniśmy mieć na uwadze psychologiczne procesy uczenia się, tylko wtedy mamy szansę wykorzystać prezentację z pożytkiem.
Filary, na których powinniśmy oprzeć nasze działania to mechanizmy funkcjonowania mózgu związane z uczeniem się.

Aresztuj uwagę uczestników

Kluczem jest pamięć robocza – wąska brama, przez którą każda informacja musi przejść, by zostać zapamiętaną. To w pamięci roboczej utrzymujemy dane na bieżąco je przetwarzając.

Decydującym momentem uczenia się jest umiejętność koncentrowania się. Jak wiemy z własnego doświadczenia – prezentacja nie sprzyja skupianiu uwagi, nasze myśli szybko zaczynają błądzić w bardziej atrakcyjne obszary. Pomocne w podniesieniu zainteresowania uczestników będzie omówienie przez trenera zamierzonych celów szkolenia. Dzięki temu jest większe prawdopodobieństwo, że odbiorcy będą kierowali uwagę na istotne informacje.

Zanim rozpoczniesz omawianie zagadnienia z wykorzystaniem projektora, zrób ciekawe wprowadzenie opierając się na:

• osobistym przeżyciu,
• anegdocie,
• postaw siebie i audytorium wobec pewnych problemów, którymi zajmiesz się w głównej części wystąpienia.

Na naszą korzyść działają dwa osobne systemy w pamięci roboczej: dźwiękowy i wizualny. Każdy z nich służy do przechowywania innego rodzaju informacji, dzięki czemu zwiększa się wydajność pamięci roboczej. Podczas prezentacji możemy angażować uwagę audytorium poprzez odpowiednią kompozycję słów i grafiki.

Im mniej tym więcej

Słabym punktem pamięci roboczej jest ograniczona pojemność. Co sekundę otrzymujemy miliard informacji, z czego rejestrujemy jedynie 80. Jest nieskończona ilość możliwych kombinacji, które z informacji trafią do naszego umysłu. Unikając przeciążania pamięci roboczej uczestników szkolenia, maksymalizujemy jej wydajność w czasie przekazywania wiedzy.

Zadaniem trenera jest zadbać o to, by do pamięci roboczej trafiały odpowiednie treści i w odpowiedniej ilości.

Planujmy krótkie moduły wykładowe, aby zapobiegać przeładowaniu pamięci roboczej uczestników. Zachowanie umiaru w dodawaniu ciekawostek i opowieści związanych z tematem pomaga uczestnikom szkolenia optymalnie wykorzystywać pamięć roboczą.

Najważniejsze kwestie przygotowania dobrej prezentacji dotyczą ilości treści zapisanych na slajdach. Dzięki poniższym zasadom masz wpływ na poziom obciążenia umysłu odbiorców szkolenia:

1. Na jednym slajdzie zawieraj jedną myśl.
2. Tekst umieść w co najwyżej sześciu punktach.
3. Wybierz informacje, które są zarysem Twojej wypowiedzi
4. Najważniejsze myśli wyróżnij: większymi literami, innym kolorem, otocz linią, wskaż strzałką (ale nigdy nie stosuj kilku możliwości na raz)

Jeden obraz wart więcej niż tysiąc słów

Dobre praktyki w tworzeniu prezentacji mówią, aby ilustrować graficznie przedstawiane informacje. Popularna jest opinia, że dekoracyjne elementy wizualne zwiększają zainteresowanie odbiorców i zwiększają efektywność szkolenia. Badania przeprowadzone przez Richarda Mayera jednoznacznie pokazują, że rozbudowane elementy graficzne wręcz zakłócają proces uczenia się.

Największą wartość edukacyjną mają elementy wizualne mające merytoryczny związek z przedstawianymi zagadnieniami i pokazują zależności pomiędzy nimi. Zdecydowanie powinniśmy zapomniec o ozdabianiu slajdów przypadkowymi obrazkami – powodują one szum informacyjny i niepotrzebnie zapełniają pamięć naszych uczestników.

Objaśniając elementy obrazkowe nie dodawajmy do slajdów tekstu. Zmysł wzroku będzie za bardzo obciążony a jednoczesne czytanie i słuchanie przez odbiorców spowoduje przeciążenie pamięci, co zmniejszy ich możliwości uczenia się.

Idealnym przykładem dobrego połączenia tekstu i obrazu jest infografika. Tworzenie infografiki to przekładanie zdobytych informacji na dany temat w wersji "instant". Powstaje spójny komunikat obrazujący problem i zależności pomiędzy jego składowymi. Prosta forma sprawia, że przyswajanie nawet najbardziej skomplikowanych faktów i zależności przychodzi z łatwością.

 ...

Jestem zwolennikiem warsztatowych form prowadzenia szkoleń, szczególnie dla biznesu. Rozwijanie kompetencji pracowniczych najlepiej opierać na trenowaniu odpowiednich zachowań, które służą realizacji celów organizacji. Zanim jednak będziemy mogli ćwiczyć umiejętności, musimy uczestników szkolenia wyposażyć w odpowiednią wiedzę. Prezentacja, oparta na mechanizmach uczenia się, będzie doskonałym wsparciem dla dobrze przygotowanego trenera.

Bibliografia:
R.C Clark, „Szkolenia oparte na dowodach”, Biblioteka Moderatora, Wrocław 2014