Pod koniec 2022 roku kobiety stanowiły zaledwie 15,5 proc. członków zarządów i rad nadzorczych spółek giełdowych w Polsce. To o 0,7 punktów procentowych mniej niż rok wcześniej. Aż 74,2 proc. spółek spoza największych indeksów GPW w ogóle nie ma kobiet w zarządzie, a 46,9 proc. w radzie nadzorczej – dowiadujemy się z raportu „Kobiety w spółkach giełdowych. Indeks Fundacji Liderek Biznesu”. Czy kobiety mają odwagę, by przebić w końcu szklany sufit i pokazać, jak dobrymi mogą być liderkami? Czy odwagi można się nauczyć? Gdańska Fundacja Kształcenia Menedżerów (GFKM) bada kobiecą odwagę i wspiera kobiety w jej budowaniu.

– Słaba płeć – mówi się. Dziewczynki nie muszą być odważne. Nie jesteśmy wychowywane do tego, by być odważnymi. I choć dużo mówi się o równości płci, to w wychowaniu wciąż pokutuje stereotypowe postrzeganie tego, jakie mają być dziewczynki – ciche, schludne, grzeczne i pomocne, i jacy mają być chłopcy – dzielni, aktywni, wychodzący naprzeciw przygodom i nowym wyzwaniom. To tradycyjne wychowanie, nieprzepracowane w późniejszym okresie, często nawet w nieuświadomiony sposób wpływa na postawy kobiet na rynku pracy, w biznesie. Jednak, mimo wychowania, odwaga jest w kobietach, czeka na impuls –  mówi Jolanta Szydłowska, Prezeska Zarządu Gdańskiej Fundacji Kształcenia Menedżerów, przewodnicząca Pomorskiego Zespołu ds. Kobiet działającego przy Zarządzie Województwa Pomorskiego.

Odwagi można się nauczyć

Niewielką liczbę Polek na najwyższych stanowiskach w biznesie odzwierciedla struktura płci na studiach MBA. Kobiety stanowią zaledwie 24 proc. uczestników programów Executive MBA realizowanych przez GFKM. Te, które uczestniczą w programie lub są absolwentkami, twierdzą, że MBA wpływa na poziom biznesowej odwagi.

– Rozwój, a więc podniesienie kompetencji czy zdobycie nowych doświadczeń, zawsze wpływa pozytywnie na poziom naszej odwagi. Wiemy, umiemy, więc z większą odwagą działamy. Praktyczny wymiar studiów MBA wzmacnia menedżerską odwagę jeszcze inaczej – przez konfrontację naszych doświadczeń z doświadczeniami innych liderów i liderek. Z jednej strony, dowiadując się, jak radzili i radziły sobie w trudnych sytuacjach, zyskujemy przekonanie, że i my damy radę, znajdziemy wyjście z kryzysu. Z drugiej strony, dzieląc się swoimi doświadczeniami, uświadamiamy sobie z całą mocą, że same również potrafiłyśmy poradzić sobie w trudnych momentach w firmie i że to nasze konkretne decyzje miały realny wpływ na rozwiązanie problemu – mówi Katarzyna Wróbel, dyrektor ds. ekonomiczno-finansowych w firmie branży serwisowo-technicznej, absolwentka Executive MBA GFKM.

Dobre przywództwo we współczesnym świecie wymaga większej odwagi. Rynkowe turbulencje, spowodowane w ostatnich latach m.in. pandemią, wojnami, sprawiają, że kryzysy i trudne sytuacje są praktycznie na porządku dziennym. Dotykają zespoły, czasem całe organizacje. Menedżerowie muszą wykazywać się nie tylko większą niż dotychczas odpornością na stres, ale i większą odwagą w podejmowaniu decyzji.

– Odwaga jest nawykiem – praktyką i umiejętnością, której można się nauczyć. Możemy nauczyć się podejmować działania mimo naszych lęków, obaw i strachu. Pierwszym krokiem jest zbudowanie świadomości, czym jest odwaga oraz jakich zachowań i sytuacji dotyczy. W GFKM na co dzień dbamy o rozwój liderów i liderek, cyklicznie badamy też ich kompetencje i potrzeby. W przypadku odwagi zdecydowaliśmy się skoncentrować na kobietach właśnie dlatego, że kobiety w zarządach są ciągle w mniejszości – mówi Joanna Gwiazda-Kozłowska, ekspertka GFKM odpowiedzialna za badanie odwagi kobiet w przywództwie.

Test odwagi dla liderek

Zespół badawczy Diagnostyki Liderek Biznesu GFKM stworzył narzędzie do pomiaru odwagi w przywództwie, wykorzystujące odkrycia Brene Brown, amerykańskiej profesorki i badaczki, która na podstawie trwających 20 lat badań, obejmujących m.in. wywiady ze światowymi liderami w dziedzinie przywództwa, zidentyfikowała cztery obszary odwagi.

Pierwszy to autentyczna wrażliwość. Lider/liderka dostrzega różnice i okazuje szacunek innym, co wynika ze samoświadomości i poczucia własnej wartości. Odnosi się do lęków i uczuć podwładnych, nie koncentruje się tylko na zarządzaniu nieefektywnymi zachowaniami. Dzieli się przeżyciami i wspiera, wytycza granice i praktykuje spokój, nawet pod naporem lęków.

Drugi to życie zgodne z wartościami. Odważny lider/liderka żyje zgodnie ze swoimi wartościami, nie tylko je wyznaje, ale na co dzień wciela je w życie. Dba, żeby jego zachowania, słowa i myśli były spójne z tym, w co wierzy. Nie boi się konfrontacji, broni swoich przekonań, nie ukrywa ich, jest spójny w myśleniu, mówieniu i działaniu.

Trzeci obszar odwagi według Brene Brown to budowanie zaufania. Lider/liderka nie boi się powierzyć odpowiedzialności, nawet gdy ryzyko jest znaczne. Przedkłada odwagę nad wygodę, szanuje granice i dotrzymuje słowa, zawsze docenia i wspiera.

Czwarty obszar nazwany został sztuką wstawania. Odważny lider/odważna liderka panuje nad porażkami i niepowodzeniami, nie ucieka przed nimi, staje twarzą twarz z nimi, walcząc o powrót do równowagi. Trafnie rozpoznaje swoje emocje, przejmuje nad nimi kontrolę i nie daje się pochłonąć strachowi. Nie pozwala, żeby wstyd wyprowadzał go/ją z równowagi. Nie magazynuje emocji, ale w sposób kontrolowany je uwalnia.

– Zachęcamy kobiety – liderki, menedżerki – do wykorzystania tego narzędzia do weryfikacji ich kompetencji w kluczowych obszarach budowania odwagi w przywództwie. Poznanie własnych mocnych i słabych stron to pierwszy krok do pracy nad odwagą. Diagnoza wskaże uczestniczkom badania obszary, których poprawa umożliwi im zwiększenie poziomu odwagi na menedżerskim stanowisku. Dostarczy też wiedzy o kierunkach, w których zamierzają się rozwijać inne menedżerki. Indywidualny raport pozwoli określić dystans, jaki dzieli je od innych liderek. Jego wyniki można też omówić z konsultantem GFKM – mówi Joanna Gwiazda-Kozłowska z GFKM.

Analiza badania pozwoli zespołowi badawczemu GFKM stworzyć mapę odwagi kobiet w biznesie. Wyniki badania poznamy na przełomie stycznia i lutego 2024 roku. Posłużą, między innymi, zaprojektowaniu programu, który wspierać będzie rozwój silnego przywództwa wśród kobiet.