Coraz więcej słyszymy o szeroko pojętej dostępności, o rynku pracy bez barier. Firmy starają się w swojej kulturze organizacyjnej pamiętać o inkluzywności działań i tworzyć środowisko otwarte na różnorodność, przyjazne dla osób z niepełnosprawnościami. Jak im się to udaje? Jak dostępność wygląda w praktyce?

Organizacja, która zatrudnia osoby z niepełnosprawnościami na umowę o pracę może otrzymać dofinansowanie do wynagrodzeń tych pracowników. Większość pracodawców ma tego świadomość, natomiast, o ile wiedza o preferencjach dla firmy jest dość powszechna, o tyle nie zawsze bierze się pod uwagę dodatkowe obowiązki pracodawcy, jakie winien on spełnić wobec pracownika OzN. Dotyczą one np. miejsca i czasu pracy czy urlopu. W niektórych firmach nadal występują problemy z przepływem informacji. A wtedy ciężar wyjaśnień czy tłumaczeń leży po stronie pracownika OzN. A tak nie powinno być… Innymi kwestiami jest organizacja miejsca pracy dla pracownika z niepełnosprawnością czy tworzenie w firmie systemów informatycznych oraz samych dokumentów zgodnych z zasadą dostępności. 

Poniżej krótki przewodnik o tym, o czym warto pamiętać, jeśli chcemy, aby nasza organizacja była przestrzenią bez barier.

1.Dobre przyjęcie

Pracodawca już na etapie rekrutacji może w ofercie podkreślić swoją otwartość na przyjęcie osoby z niepełnosprawnością. Taka informacja skłania OzN do aplikowania oraz zachęca do podawania tej informacji w swoim CV lub podczas rozmowy o pracę.

Mamy różne rodzaje niepełnosprawności, dlatego jeśli deklarujemy chęć przyjęcia OzN warto dobrze opisać stanowisko i zakres obowiązków, aby kandydat zdecydował, czy jest to praca dla niego. 

Jeśli na etapie aplikowania potencjalny kandydat zaznacza, że jest osobą z niepełnosprawnością i zostaje przyjęty, to rekruterzy powinni zadbać o to, żeby te informacje były jasne dla przełożonego, działu HR czy księgowości.

- Już na etapie aplikowania w swoim CV zaznaczyłam, że posiadam orzeczenie o niepełnosprawności. Gdy zostałam zatrudniona, myślałam, że warunki mojej pracy są oczywiste. Jednak musiałam tłumaczyć, że pracuje 7 godzin, ale jest to pełen wymiar pracy, zwracałam również uwagę na kwestię przeliczania moich nadgodzin czy dodatkowy urlop, który przecież mi przysługuje. Często po drugiej stronie słyszałam, że ktoś o tym nie wiedział, a przecież deklarowałam to na etapie rekrutacji – opowiada Beata, pracownica jednej z firm.

Pracownik może również poinformować o swojej niepełnosprawności już po przyjęciu lub w czasie zatrudnienia. To jego prawo – nie obowiązek. Dlatego, tak ważne jest przygotowanie pracowników kadrowo-płacowych w zakresie procedur zatrudniania i rozliczania OzN. 

Cenna wskazówka: Zadbaj o wiedzę merytoryczną swoich pracowników w temacie procedur zatrudniania osób z niepełnosprawnościami. Nie negocjuj świadczeń przysługujących OzN.

2.Człowiek, a nie maszyna!

Wiedza wiedzą, procedury procedurami, ale znaczenie ma również aspekt czysto techniczny. A więc system kadrowo – płacowy, który posiadamy w firmie.

Miałam sytuację w której mój program nie uwzględniał dodatkowego urlopu dla osoby z niepełnosprawnością pomimo tego, że go wprowadzałam. W podsumowaniu podawał mniejszą liczbę urlopu do wykorzystania – opowiada Patrycja z Biura Rachunkowego.

Cenna wskazówka: Sprawdź czy program kadrowo-płacowy, z którego korzysta Twoja firma właściwie nalicza świadczenia przysługujące OzN. Uczul na taką sytuację swoich pracowników.

3.„Za wysokie progi?”

Dla osoby z niepełnosprawnością niezwykle ważne jest nie tylko jego stanowisko pracy, ale cały ciąg komunikacyjny do niego prowadzący. Począwszy od parkingu do bezpośredniego miejsca w którym pracuje. Należy brać to pod uwagę organizując miejsce dla pracownika ze szczególnymi potrzebami. Brak windy, wąskie drzwi czy korytarze, wszelkie różnice poziomów w drodze do docelowego stanowiska mają znaczenie np. dla osoby poruszającej się na wózku. Dostępność firmowego budynku jest ważna również wizerunkowo ze względu nie tylko na pracowników, ale również klientów oraz partnerów biznesowych, którzy również mogą posiadać szczególne potrzeby. Pracodawco, jeśli na danym etapie nie możesz wprowadzić dodatkowych usprawnień – nie zamykaj się na zatrudnienie OzN!

Pamiętajmy, że grupa osób z niepełnosprawnościami, to bardzo szeroka kategoria. Większość OzN nie wymaga kosztownej adaptacji, czasami potrzeba np. krzesła biurowego z regulacją wysokości czy dodatkowego darmowego oprogramowanie, a nawet często nie potrzeba żadnej dodatkowej adaptacji. Bardzo ważne jest pokazywanie, że jest się otwartym na osoby z niepełnosprawnościami – podkreśla Klaudia Kaniewska, koordynatorka Działu Wsparcia Fundacji Poland Business Run, która na co dzień pracuje z osobami po amputacjach, a także prowadzi szkolenia dla firm w zakresie inkluzyjności.

Cenna wskazówka: Przeprowadź audyt dostępności architektonicznej budynku swojej firmy, i na tyle, na ile możesz, dostosuj przestrzeń zgodnie z rekomendacjami z audytu.

4.Ludzie pracują dla Ciebie, kiedy Ty pracujesz nad komunikacją…

Komunikacja jest kluczem w tworzeniu efektywnych zespołów. Słowa mają ogromną moc, stale uczymy się jak używać ich odpowiedzialnie. W organizacjach dużo mówi się o komunikacji bez przemocy, o języku który nie dyskryminuje, jest inkluzywny. Jednak jak w praktyce zastosować to w komunikacji z OzN? Po pierwsze nigdy nie używajmy zwrotu kaleka, inwalida. Nie definiujmy też osoby przez pryzmat jej niepełnosprawności - używajmy zwrotu osoba z niepełnosprawnością, a nie osoba niepełnosprawna. Ta subtelna zmiana zwraca uwagę na osobę, a nie na jej niepełnosprawność, która jest przecież tylko dodatkiem.  

Warto oswoić ludzi w swojej firmie z tematem savoir-vivre w stosunku do osób ze szczególnymi potrzebami, bo okazuje się, że czasami ktoś nie wie jak się zachować w codziennych sytuacjach np. podczas witania z osobą z niepełnosprawnością ręki. 

Pracodawca nie powinien traktować tematu komunikacji pobieżnie. Wręcz przeciwnie. Najwięcej problemów w zespołach wynika z niewłaściwej komunikacji. A często błędna komunikacja w relacji z OzN wynika właśnie z braku odpowiedniej wiedzy. Najczęściej osoba z niepełnosprawnością czuje się niekomfortowo w związku z tym co o sobie usłyszała…

Cenna wskazówka: Szkolenia z komunikacji i savoir-vivre w stosunku do OzN warto aktualizować, pokazywać dobre praktyki i tworzyć kulturę organizacyjną w której dostępność jest wartością dla firmy.

5.Skanuj strony, nie dokumenty!

Istnieją szczegółowe wytyczne dotyczące ułatwień w dostępie do treści publikowanych w internecie (tzw. WCAG 2.0). Są tam cenne wskazówki na temat tego, jak budować serwisy, które są dostępne dla wszystkich, w tym osób z różnymi niepełnosprawnościami. Strona internetowa firmy powinna być zgodna z tymi wymogami, ale warto pod tym kątem przeskanować również wszystkie inne systemy, z których korzystamy w firmie. A jak już mowa o skanowaniu to płynnie przejdziemy do tematu plików tworzonych w firmie. Np. nie zaleca się zamieszczanie skanów – obrazów dokumentów, gdyż nie są one dostępne dla osób niewidomych – pliki pdf powinny mieć określoną strukturę, która umożliwiają ich odczytanie przez technologie wspomagające.

Cenne wskazówka: wykonaj audyt dostępności serwisów firmowych, a następnie dostosuj je do wymogów. Przeszkól pracowników w zakresie tworzenia dostępnych plików.

WAŻNE DLA PRACODAWCÓW

• Każda firma, które zatrudnia powyżej 25 pracowników ma obowiązek zapewnić 6% stanowisk pracy dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Jeśli tego nie spełnia jest zobligowana do ponoszenia wpłat na rzecz PFRON.
• Pracodawca może otrzymać dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników z PFRON.
• Pracownikom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Pełny etat dla tych osób to 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.

Gdzie szukać wsparcia?

Fundacja Poland Business Run wspiera osoby z niepełnosprawnościami narządu ruchu oraz firmy w niwelowaniu barier społecznych.