Rak pęcherza moczowego jest poważnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla pracowników narażonych na substancje chemiczne. W Polsce, 12 proc. pracowników branży przemysłowej jest zatrudnionych w przemyśle chemicznym. Jest to powód, dla którego konieczne jest zwiększenie świadomości i podejmowanie działań profilaktycznych w miejscach pracy. Co prawda listopad, czyli miesiąc kampanii Movember poświęconej nowotworom urologicznym dobiegł końca,  to jednak o raku pęcherza, czy prostaty warto pamiętać przez cały czas.  

Nowotwór pęcherza moczowego cztery razy częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. W Polsce plasuje się na czwartym miejscu wśród nowotworów złośliwych u mężczyzn. Główne czynniki, jakie sprzyjają zachorowaniu, to palenie tytoniu oraz wiek - ok. 90 proc. chorych z rakiem pęcherza to osoby, które mają powyżej 55 lat. Do grupy ryzyka należą także pracownicy branż, którzy są długotrwale narażeni na kontakt z substancjami chemicznymi.

Środowisko pracy a profilaktyka i wiedza o raku pęcherza moczowego

Do grupy pracowników obejmującej czynniki rakotwórcze dla człowieka (wg klasyfikacji IARC - Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem przy WHO), należą m. in. osoby z przemysłu farbiarskiego, gumowego, włókienniczego, drukarze, pracownicy przemysłu garbarskiego[1]. Toksyny związane z wykonywaną pracą mogą gromadzić się w moczu, a długotrwały wpływ na nabłonek urotelialny wyściełający pęcherz, zwiększa ryzyko zachorowania na raka pęcherza moczowego.

– W związku z narażeniem zawodowym wśród pracowników branży chemicznej ważne jest, by uświadamiać pracodawców oraz ich samych, jak ważna jest profilaktyka. Środki ochrony osobistej, szkolenia BHP, regularne badania, to tylko niektóre z rozwiązań. Warto, by przedsiębiorcy rozważyli podjęcie wspólnych działań z ekspertami, którzy podczas warsztatów organizowanych w miejscu pracy będą mogli dotrzeć z informacjami edukacyjnymi na temat raka pęcherza moczowego do jak najszerszej grupy pracowników. – mówi Szymon Chrostowski, prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie, która zainicjowała kampanię społeczną „Krwiomocz? Działaj!”, jaka skupia swoje działania wokół raka pęcherza moczowego.

Wdrożenie programów edukacyjnych i profilaktycznych przynosi korzyści zarówno pracodawcom, jak i pracownikom. Regularne badania, stosowanie odzieży ochronnej i przestrzeganie zasad BHP mogą obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwór pęcherza moczowego. Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa szanse wyleczenia.

- Potrzebujemy zwiększyć świadomość społeczną i szerzyć edukację na temat raka pęcherza moczowego wśród wszystkich grup. Szczególnie ważne jest jednak, by mówić do osób, które z racji wykonywanego zawodu mają ograniczone możliwości unikania substancji rakotwórczych, czyli osób pracujących z czynnikami chemicznymi, wyziewami rafineryjnymi, wulkanizacyjnymi. I oczywiście nie zapominać o palaczach. Rak pęcherza moczowego początkowo przebiega bezobjawowo. Krwiomocz często jest jego pierwszym objawem. Lekarze urolodzy mają narzędzia, by zdiagnozować chorobę w jej wczesnym stadium – są one dostępne w ramach świadczeń zdrowotnych Narodowego Funduszu Zdrowia. To przede wszystkim regularne badania moczu czy USG dróg moczowych. Te badania nie bolą, więc nie należy się ich obawiać, a mogą uchronić przed przeoczeniem choroby i stworzyć szansę na zastosowanie znikomo inwazyjnych (mało okaleczejących) sposobów leczenia w razie wykrycia nieprawidłowości na wczesnym etapie – mówi prof. dr hab. n. med. Piotr L. Chłosta, kierownik Katedry i Kliniki Urologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum (UJ CM) w Krakowie

Kampania „Krwiomocz? Działaj!”

Z inicjatywy Fundacji Wygrajmy Zdrowie trwa kampania edukacyjna KRWIOMOCZ? DZIAŁAJ!, która ma na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa, wiedzy pacjentów i zwrócenie uwagi lekarzy na nowotwór pęcherza.

– "Krwiomocz? Działaj!" nie jest jedynie hasłem przewodnim. Dla nas to wezwanie do działania, mobilizacja społeczeństwa, a jednocześnie wyraz naszego zaangażowania w walkę z rakiem pęcherza. Chcemy, aby każdy zrozumiał, jak kluczową rolę we wczesnym wykrywaniu raka urotelialnego odgrywa profilaktyka – powiedział Szymon Chrostowski, Prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie. - Jestem głęboko przekonany, że edukacja społeczna i wczesna diagnostyka są kluczowymi elementami walki z rakiem urotelialnym. Nasza kampania ma na celu dotarcie do jak największej liczby osób, przekazanie im rzetelnej wiedzy na temat tej choroby oraz zachęcenie do regularnych badań profilaktycznych. – dodaje.

W ramach kampanii funkcjonuje strona www.krwiomoczdzialaj.pl, gdzie można znaleźć najważniejsze informacje dotyczące profilaktyki raka urotelialnego, głównych czynników ryzyka, narażenia zawodowego, dostępnych metod leczenia, komentarze ekspertów czy interaktywną mapę z listą ośrodków, zajmujących się leczeniem.

Wybór ośrodka, który poprowadzi leczenie raka pęcherza moczowego zależy od pacjenta. Podejmując taką decyzję warto kierować się nie tylko jego bliskim położeniem od miejsca zamieszkania, ale także tzw. referencyjnością. Doświadczenie w leczeniu raka pęcherza moczowego, dostęp do najnowszych terapii, opieka koordynatora, który przeprowadza przez ścieżkę leczenia to niewątpliwie zalety takiego miejsca. Dzięki mapie z centrami referencyjnymi, pacjent w łatwy sposób może sprawdzić, gdzie uzyska kompleksową pomoc w każdym z województw.

Do regularnych badań profilaktycznych zachęcają ambasadorzy kampanii – aktor Jacek Borkowski oraz dziennikarz Zbigniew Urbański. Na stronach kampanii można zobaczyć ich z elementami strojów strażaka czy pracownika technicznego. Jest to nawiązanie do grup ryzyka raka pęcherza moczowego – pracowników branż narażonych na ekspozycję na substancje chemiczne.

- Przez prawie 20 lat pracowałem w Komendzie Głównej Policji, potem zacząłem pracować jako dziennikarz. Ta praca, jak i ta wcześniejsza, pozwoliła mi spotkać wielu ludzi na swojej drodze, którzy wykonywali różne zawody. Realizując materiały miałem okazję rozmawiać  z pracownikami wielu branż - od technologicznej, przez produkcje skór, farb, gumy, tekstyliów, barwników, metalu, ropy i materiałów drukarskich. Wielu z nich szczerze kocha swoją prace, poświęca się jej, jednak muszą przy tym pamiętać, że praca w takich warunkach jest szczególnie niebezpieczna dla zdrowia. – komentuje Zbigniew Urbański.

[1] List of classifications by cancer sites with sufficient or limited evidence in humans,

IARC Monographs Volumes 1–136, dostęp 05.11.2024 r.