Jednym z narzędzi dobrego zarządzania firmą i zarządzania pracownikami jest system wartości lub kodeks etyczny, który będzie jasno wskazywał, co jest ważne dla naszego zespołu i firmy, czego można się spodziewać po efektach pracy naszych pracowników i na co może liczyć każdy nowy pracownik. Warto wspomnieć, że system wartości to jeden z ważniejszych elementów społecznej odpowiedzialności, mający za zadanie wspieranie pozytywnych zachowań i sytuacji w firmie oraz eliminację zachowań i sytuacji niechcianych.
Każdy z nas, w całym życiu parokrotnie formułuje cele swojego życia i system wartości, jakim się kieruje. Czasem dzieje się to niezależnie od nas, pod wpływem grupy, w której żyjemy, a czasem robimy to w pełni świadomie, chcąc zmienić swoje życie lub dostosować je do zmieniającego się otoczenia. Początkowo nasz system wartości buduje rodzina. Później, w procesie naturalnej socjalizacji, coraz większy wpływ na nas mają przyjaciele, otoczenie w którym żyjemy, szkoła i w końcu praca. Nie ma wątpliwości, że lubimy pracować dla osób i z osobami, które wyznają podobne wartości do naszych. Lubimy takich ludzi, szanujemy ich i cenimy. Jesteśmy też bardziej efektywni, gdy wiemy, że nasza praca mieści się w naszym kodeksie wartości. Wartości nadają więc sens naszemu życiu prywatnemu i zawodowemu.
Waga współdzielenia
To, jakie wartości wyznajemy ma zasadnicze znaczenie przy budowaniu wspólnoty, grupy czy zespołu pracowników oraz bezpośrednio wpływa na klimat pracy, co z kolei ma przełożenie na poziom zadowolenia i efektywność. Współtworzenie systemu wartości czy kodeksu etycznego przez wszystkich pracowników, jest tu najważniejsze. Warto pamiętać, że najlepszym sposobem tworzenia kodeksu etycznego jest stworzenie go w oparciu o pracę warsztatową, metodą burzy mózgów, przez wszystkich pracowników, którzy na bieżąco mogą zgłaszać i korygować swoje propozycje zapisów. Dzięki takiej formie pracy nad kodeksem, budowana jest współodpowiedzialność za tworzone zasady. Ludzie zazwyczaj bezwarunkowo przestrzegają zasad, które sami stworzyli, a mogą mieć wątpliwości do stosowania zasad i reguł z góry im narzuconych.
System wartości czy kodeks etyczny mają wielorakie zastosowanie w procesie zarządzania ludźmi i budowania efektywnych zespołów:
- Ustanawiają kręgosłup moralny firmy, pracowników i pracodawcy. Wyznaczają zasady działania i granice etyczne. Należy zauważyć i podkreślić, że stronami tego kontraktu etycznego, są zarówno pracownicy, jak pracodawcy, włączając do tej grupy wszystkie organy przedstawicielskie, reprezentujące i właścicielskie. Warto też pamiętać, że „ryba psuje się od głowy”, a firma zazwyczaj od osoby zarządzającej. Dlatego postawa, sposób zachowania i wartości jakimi kieruje się szef/szefowa, mają bezpośrednie przełożenie na to, jak zachowują się jego/jej podwładni oraz w jakim stopniu są zadowoleni ze swojej pracy i jak bardzo chcą efektywnie pracować.
- Wspierają zachowania etyczne i samoczynnie eliminują wszelkie próby jego naruszenia. Dzięki temu, że system/kodeks współtworzony jest przez cały zespół, wszyscy czują się odpowiedzialni za jego przestrzeganie i wypełnianie jego zapisów. Wszelkie zachowania odbiegające od przyjętych zasad etycznych są natychmiast eliminowane przez grupę, bowiem istnieje ogólny brak przyzwolenia na zachowania nieetyczne.
- Skupiają ludzi o określonym kręgosłupie moralnym. Budując zespół powinniśmy dbać o to, by składał się on z osób o podobnym systemie wartości. Dlatego ważne jest by wypracowany system wartości/kodeks etyczny prezentować już podczas rozmowy rekrutacyjnej. Dzięki temu każdy pracownik chcący dołączyć do zespołu wie jakie wartości przyświecają pracy w naszej firmie. Co ważne, system wartości/kodeks etyczny powinien być podpisany przez wszystkich pracowników jako fizyczna deklaracja postępowania zgodnie z jego zapisami.
Tworząc system wartości/kodeks etyczny warto pamiętać też, że powinien on zawierać zasady pracy w co najmniej następujących obszarach:
- relacji z klientami,
- relacji z kontrahentami,
- relacji wewnątrz firmy/z pracownikami,
- relacji inwestorskich/właścicielskich,
- relacji z konkurencją,
- relacji ze środowiskiem naturalnym i lokalną społecznością.
...
Tworząc system wartości czy kodeks etyczny należy też pamiętać o zaprojektowaniu choćby najprostszego mechanizmu zapewniającego przestrzeganie go i dającego możliwość zgłaszania wszelkich nieprawidłowości. Najprostszym rozwiązaniem jest powołanie Oficera Etycznego, osoby wyłonionej z zespołu w drodze głosowania wszystkich pracowników, która po wyrażeniu zgody na pełnienie takiego stanowiska, będzie odpowiedzialna za wyjaśnianie wszystkich zgłoszonych odstępstw od przyjętych zasad. Systemy wartości/kodeksy etyczne powinny być konsultowane z całym zespołem co najmniej co 3 lata.
