Jednym z przejawów troski rodziców o dzieci jest planowanie dla nich ścieżki kariery. Choć plany te nierzadko rozmijają się z wyborami dzieci, nikt rodzicom nie zabroni zabierania głosu w tej kwestii. CBOS sprawdził preferencje rodziców i zapytał, jakiego zawodu pragnęliby dla swojej córki lub syna. Przyglądnęliśmy się wynikom, by ocenić, jak te wybory mają się do współczesnego rynku pracy i zapotrzebowania na poszczególne zawody.
Choć praca zawodowa kojarzy się z dorosłością, niektóre zawody wymagają wcześniejszego przygotowania i decyzji podejmowanych już w szkole średniej. Wydaje się zatem, że z formalnego punktu widzenia rodzice mają prawo wypowiadać się w tej kwestii. Choć to dzieci, stając się dorosłymi, będą dany zawód wykonywać, część rodziców czuje się w obowiązku podzielić się z nimi swoimi doświadczeniami. Naturalna kolej rzeczy.
Plany w liczbach
Przyglądając się wynikom badania CBOS, zauważyć można zarówno zawody, które cieszą uznaniem społecznym od pokoleń, ale też takie, które zdobywają popularność w ostatnich latach. Do pierwszej grupy należą zawody medyczne, które wskazało aż 34% rodziców. Szczególnie chętnie z tej kategorii wybraliby dla swoich dzieci zawody lekarskie (28%). W powszechnym mniemaniu to profesje, które plasują się wysoko w społecznej hierarchii prestiżu oraz wydają się być gwarancją finansowego bezpieczeństwa.
Kolejne miejsca wśród wyników są już mniej oczywiste i wskazują na świadomość rodziców na temat zmian na współczesnym rynku pracy. Drugie miejsce zajęły zawody wymagające studiów politechnicznych lub wykształcenia technicznego (21%). Tym samym inżynierowie pojawili się wyżej niż tak popularne dawniej zawody prawnicze. Te znalazły się na trzecim miejscu (16%). To społeczna zmiana.
IT bliżej podium
Najbardziej wyraźnym znakiem czasu jest czwarte miejsce dla zawodów związanych z wykształceniem informatycznym, matematycznym i przyrodniczym, a chodzi tu głównie o zawód informatyka (13%). Prawdopodobnie rodzice, słysząc o zmianach na rynku pracy i dużym zapotrzebowaniu na zawody związane z najnowszymi technologiami, dostrzegają ich rolę i wagę, a tą wiedzą dzielą się z dziećmi. Można przypuszczać, że w przyszłości tak pożądany obecnie na rynku pracy zawód informatyka (oraz wszelkie pokrewne) wyprzedzi te, które aktualnie znajdują się na podium. Jak podaje CBOS mniejszy odsetek badanych niż w ubiegłych latach wybiera obecnie zawody wymagające wykształcenia pedagogicznego, społeczno-politycznego lub humanistycznego, a także ekonomiczno-handlowego.
Niski odsetek rodziców – raptem 5% – życzyłby sobie dla swoich dzieci takich profesji jak przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen, menedżer, prezes czy dyrektor. Tu interesujące byłoby poznanie przyczyn niechęci do raczej wysoko opłacanych stanowisk. Być może rodzice mają świadomość szerokiego zakresu obowiązków, stresu oraz życia na wysokich obrotach przy takich stanowiskach. Zawody urzędnicze oraz zawody związane z administracją (również rządową), które w świadomości starszych pokoleń kojarzone były z bezpiecznym zatrudnieniem oraz pracą w ustalonych z góry godzinach nie cieszą się już popularnością. Jedynie 4% rodziców chciałoby takiej przyszłości dla swoich dzieci.
Co ciekawe aż 23% badanych nie ma planów na przyszłość dla swoich dzieci – być może uważają, że pewne predyspozycje ujawnią się dopiero w przyszłości. Natomiast jedynie 7% rodziców udzieliło odpowiedzi „wybór zawodu należy do córki/syna”. Dynamiczne zmiany na dzisiejszym rynku pracy to też podstawa do tego, by zakładać, że za kilka lat w rankingach najbardziej pożądanych zawodów przez rodziców dla swoich pociech znajdą się takie, o których istnieniu dziś jeszcze nie wiemy.
Profesje dla córki inne niż dla syna
W badaniu dokonano także rozróżnienia preferowanego zawodu w zależności od płci dzieci. Okazuje się, że płeć dziecka w bardzo dużym stopniu różnicuje odpowiedzi. W popularności medycyny udział mają przede wszystkim preferencje dotyczące córek – 24% badanych chciałoby, by ich córka została lekarką. W przypadku chłopców sytuacja wygląda inaczej, podobne życzenie wobec syna wyraża jedynie 9% badanych. Odwrotnie jest z kolei w przypadku zawodów technicznych – 19% wybiera je jako odpowiednią drogę zawodową dla syna wobec jedynie 5% w przypadku córki.
...
W praktyce gospodarczej już od pewnego czasu widoczne jest zjawisko zachęcania kobiet do stanowisk do tej pory najczęściej zarezerwowanych dla mężczyzn. Widocznie ten trend nie dotarł jeszcze do wszystkich rodziców, którzy swoimi wyborami ugruntowują społeczne stereotypy. Tymczasem wszystkim dzieciom życzymy dobrych wyborów ścieżek zawodowych, które zaowocują satysfakcją.
CBOS przeprowadził opisane badania metodą wywiadów bezpośrednich, wspomaganych komputerowo na liczącej 1034 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.
