"Zamknij oczy. Zobacz czerwony. Co widzisz?
a) Litery c-z-e-r-w-o-n-y lub nic, bo nie potrafisz tego zwizualizować
b) Kolor czerwony lub jakiś czerwony przedmiot (...)"

Tak zaczyna się jeden z powszechnie stosowanych testów na salach szkoleniowych, badający rzekomą dominację prawej i lewej półkuli. Badania dowodzą, że ten skądinąd fascynujący test nie ma jednak nic wspólnego z rzeczywistością.

Mit półkulistości

Teoria zwolenników ruchu New Age głosiła, że dwie półkule mózgu stanowią siedzibę zupełnie odmiennych umysłów, odbierających świat na skrajnie różne sposoby. Intelektualna lewa połowa („księgowy”) miała być gorsza od kreatywnej prawej połowy- Mistrza Zen. Literatura psychologii popularnej oskarżała logiczną, linearną, analityczną półkulę (więc "męską" ), za to, że nie jest tak holistyczna, intuicyjna, artystyczna spontaniczna, kreatywna - po prostu wspaniała, jak prawa półkula (oczywiście „żeńska”).
Tak tłumaczono powody, dla których należy różnymi sposobami pobudzać aktywność lewej „niedobrej półkuli”, która jest odpowiedzialna m.in. za sztywny system nauczania. Tylko poprzez trening szarych komórek zyskamy szansę na wyzwolenie z ograniczeń rozwoju osobistego. Tu rozpisywano się z kolei o ćwiczeniach behawioralnych, które są w stanie pomóc w doskonaleniu różnych metod uczenia się.  Sprzedano wiele urządzeń synchronizujących pracę obu półkul.

Zagadnienie prawo-lewopółkulowości doczekało się również nowego terminu: dychotomia (Corballis, 1999). Traktuje o podziale funkcji półkul i tłumaczy, że rozmaite zdolności umysłowe należy przypisywać odrębnym częściom mózgu – lewej i prawej półkuli.

Co wiemy na pewno

Rzeczywiście, nauka dysponuje przekonującymi dowodami, że te dwie części mózgu zwane półkulami, pełnią odmienne funkcje (badania Spingera i Deutcha z 1997r.). Różnym czynnościom umysłowym towarzyszy odmienna aktywność obu pólkul.

Dominacji jednej półkuli, tzw. lateralizacji funkcji, dowiodły jak do tej pory jedynie skomplikowane operacje rozdzielenia mózgu (przecięcie ciała modzelowatego, nerwu łączącego obie pólkule).
Roger Sperry (nagroda Nobla 1981), w swoich przełomowych badaniach nad osobami z rozdzielonym mózgem udowodnił, że obie półkule po takim zabiegu mogą funkcjonować niezależnie. Naukowcy potwierdzili, że obie pólkule mózgu są stosunkowo bardzo sprawne w przypadku odmiennych aktywności umysłowych. Półkule mózgowe różnią się bowiem nie tym jakie zadanie wykonują, ale jak je wykonują. Wielkim skrótem myślowym jest mówienie, że za pewną czynność odpowiada lewa półkula a za drugą prawa.

Obie półkule mózgu wykonują większość zadań nieustannie komunikując się ze sobą. Tylko jedna półkula jest przeważnie w danym zadaniu lepsza. Przykładowo w nauce języka obcego, lewa półkula odpowiada za gramatykę i słownictwo, prawa półkula zajmuje się intonacją i akcentowaniem. Ponadto badania udowodniły, że jeśli już chcemy uogólniać, to można powiedzieć, że lewa półkula mózgu w większym stopniu skupia się na szczegółach, a prawa bardziej na ogółach. 

Dobrzy partnerzy

W naszym mózgu półkula która odbierze informacje jako pierwsza, prosi o pomoc drugą i jeśli tylko ich połączenie działa prawidłowo –wymieniają się informacjami. W trakcie wykonywania zadań obie półkule nieustannie komunikują się między sobą (badania Mercera z 2010r.) Naukowcy dowiedli, że po operacji taka współpraca pólkul nie jest możliwa i każda z nich radzi sobie sama. Zatem półkule nie pełnią odmiennych, ale podobne funkcje.

...

Nadal w wielu projektach edukacyjnych i biznesowych ludzie nie tylko wierzą, ale uczą jak wykorzystać potencjał prawej półkuli i uwolnić kreatywność lewej. Tymczasem przedmiotem współczesnych badań nad specjalizacją półkul mózgowych jest wyłącznie ustalenie zintegrowanego działania zdrowego mózgu.

Swoją drogą ciekawe, czy ktoś badał jakie są uwarunkowania występowania zdrowego rozsądku...

Bibliografia:
S.O.Lilienfeld, S.J.Lynn,J.Ruscio, B.L.Beyerstein: 50 mitów psychologii popularnej. Wydawnictwo CiS, Warszawa, 2011
McCrone, J.:Right brain? or left brain? – Myth or reality? New Scientist, 2193, 3 July, 1999