Badania przeprowadzone wśród pracodawców i pracowników pokazują niepewność na rynku pracy. W kwietniu 2022 r. stopa bezrobocia była niższa niż w marcu, ale urzędy pracy zarejestrowały o wiele mniej ofert. Zmalało także średnie miesięczne wynagrodzenie. Inflacja stała się głównym powodem do szukania nowej pracy. Przedstawiamy wnioski z raportu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań”.
Bezrobocie w dół, ofert pracy mniej
Z danych GUS wynika, że stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w kwietniu 2022 r. wyniosła 5,2%. W porównaniu z marcem 2022 r. spadła o 0,2 p.p., a w porównaniu z kwietniem 2021 r. była niższa o 1,1 p.p.
Stopa bezrobocia w Polsce na tle innych krajów wypada bardzo korzystnie. Według aktualnych danych Eurostatu – stopa bezrobocia dla krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE-27) w marcu 2022 r. wyniosła 6,2%, a dla strefy euro (UE-19) – 6,8%. Tylko Niemcy i Czechy osiągnęły lepszy wynik.
Zgodnie z danymi z kwietnia, w urzędach pracy było zarejestrowanych 878 tys. bezrobotnych – o 2,7% mniej niż miesiąc wcześniej i o 16,7% mniej niż w kwietniu 2021 r. Natomiast spadła liczba ofert pracy – pracodawcy zgłosili do urzędów 100,4 tys. wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej – to o 40,3 tys. mniej niż w marcu 2022 r. i 9,7 tys. mniej niż rok wcześniej. Najwięcej ofert zgłoszono w województwie mazowieckim, śląskim i dolnośląskim, a najmniej w podlaskim, świętokrzyskim i lubuskim.
Zgodnie z raportem Grant Thornton „Oferty pracy w Polsce” – wśród 10 analizowanych polskich aglomeracji najwięcej nowych ogłoszeń o pracę opublikowano w Warszawie (39,1 tys.) i Krakowie (17,9 tys.), a najmniej w Poznaniu (2,6 tys.). Największy wzrost liczby ofert pracy, w stosunku do kwietnia 2021 r., zanotowano wśród zawodów branży IT oraz wśród zawodów związanych z HR i rekrutacją. Najniższa dynamika widoczna jest wśród prawników.
Inflacja powodem szukania lepszej pracy
W obszarze wynagrodzeń widać zgoła odmienną tendencję, jaka miała miejsce w ostatnich miesiącach. Z danych GUS wynika, że przeciętne, miesięczne wynagrodzenie ogółem (brutto) w sektorze przedsiębiorstw w kwietniu 2022 r. wyniosło 6 626,95 zł. W porównaniu z marcem 2022 r. spadło o 0,6%, jednakże porównując je z ubiegłym rokiem wzrosło o 14,1%.
Zgodnie z wynikami badań portalu Pracuj.pl, rosnąca inflacja stała się dla aż 44% Polaków powodem do myślenia o szukaniu innego zajęcia. Ponadto 65% osób, jako czynnik motywujący ich do poszukiwań pracy, wskazuje nieodpowiednią wysokość zarobków. 41% ankietowanych Polaków przyznaje, że ze względu na inflację starało się o podwyżkę w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Przez to 80% badanych zwraca coraz większą uwagę na strukturę swoich wydatków. Powoduje to, że decyzje zakupowe są bardziej rozważne i przemyślane.
Kompetencje mają znaczenie
Dla większości polskich firm trudności w pozyskiwaniu pracowników o odpowiednich kompetencjach są barierą w ich działalności. 33% przedsiębiorstw uważa, że mają one duże lub bardzo duże znaczenie dla funkcjonowania firmy, 29% ocenia je jako średnie, a 38% – jako małe lub bardzo małe. Takie dane przedstawia Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Kompetencje pracowników dziś i jutro”.
Według przedsiębiorców to właśnie kompetencje miękkie będą miały większe znaczenie niż twarde, tj. cyfrowe czy specjalistyczne. Wśród 10 kompetencji przyszłości, zidentyfikowanych jako najbardziej pożądane, są tylko dwie z grupy cyfrowych i specjalistycznych: branżowe kompetencje specjalistyczne i kompetencje techniczne.
Trudności w pozyskiwaniu pracowników o odpowiednich kompetencjach mają przede wszystkim firmy zajmujące się przetwórstwem przemysłowym, budownictwem oraz firmy sektora TSL (transport, spedycja i logistyka). W handlu i w sektorze związanym z informacją i komunikacją większość firm wskazuje na małe znaczenie tej bariery.
W 2021 r. inwestycje w rozwój kompetencji pracowników – np. przez kierowanie ich na staże, szkolenia – poczyniła tylko co piąta firma, a w 2022 r. plany dotyczące inwestycji w kapitał ludzki ma jedynie 22% badanych firm. 73% respondentów nie inwestowało w pracowników w 2021 r. i nie planuje takich działań w 2022 r. Niemniej, pracodawcy zdają sobie sprawę ze znaczenia kompetencji w dłuższym okresie, bowiem 64% badanych firm uznało, że w perspektywie 2035 r. niepewność otoczenia i podwyższone ryzyko działalności gospodarczej wymuszą wysoką motywację firm do szkolenia pracowników w zakresie nowych kompetencji.
Znaczenie pandemii i wojny za wschodnią granicą dla rodzimego rynku pracy
Pandemia koronawirusa oraz wojna Rosji z Ukrainą mają istotne znaczenie dla rynku pracy. Skutkiem agresji Rosji na Ukrainę jest wiele zmian społeczno-gospodarczych nie tylko w Ukrainie, ale także w państwach z nią sąsiadujących. Zgodnie z wnioskami zawartymi w XVI edycji Barometru Rynku Pracy opracowanym przez Gi Group – większość Polaków raczej nie postrzega skutków rosyjskiej inwazji na Ukrainę jako zagrożenia dla swojej sytuacji zawodowej. 61% ankietowanych nie obawia się utraty pracy z tego powodu, a tylko 17% jest przeciwnego zdania. Pewne rozbieżności widać jednak ze względu na płeć. Utraty pracy nie obawia się 57% kobiet, a mężczyzn – 65%.
Polska stoi przed największym wyzwaniem w zakresie liczby przybywających uchodźców ukraińskich i ich integracji na rynku pracy. Szacuje się, że w kraju przebywa obecnie 410 tys. uchodźców zdolnych do wykonywania pracy zawodowej, a wśród nich 200 tys. osób o wysokich kwalifikacjach, 146 tys. – o średnich kwalifikacjach i 64 tys. – o niskich kwalifikacjach.
W okresie od stycznia 2021 r. do stycznia 2022 r. spadł odsetek firm, które źle oceniały swoją sytuację i kondycję krajowej gospodarki, ale nadal pozostaje on na relatywnie wysokim poziomie (27% w przypadku oceny własnej sytuacji i aż 72% w przypadku ogólnej sytuacji gospodarczej) – wskazuje EY w raporcie „Przedsiębiorstwa w Polsce wobec pandemii COVID-19”.
W 2022 r. 33% organizacji (bez zmian w porównaniu do 2021 r.) dobrze oceniło kondycję zarówno swoją, jak i branży, w której działają (30% vs 26%). Dla całej gospodarki ten odsetek wyniósł już jednak jedynie 9% (6% w 2021 r.)
Wzrost cen żywności i energii, spotęgowany przez kryzys w Ukrainie, zagraża ożywieniu zatrudnienia na całym świecie, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach, które jeszcze nie w pełni poradziły sobie z pandemią koronawirusa.
O raporcie
Raport przygotowany przez PARP przedstawia syntetyczne wyniki aktualnych badań i analiz dotyczących polskiego i międzynarodowego rynku pracy. To cykliczna comiesięczna publikacja, którą Agencja przygotowuje na potrzeby Rady Programowej ds. Kompetencji koordynującej działanie systemu Sektorowych Rad ds. Kompetencji. Omawiany raport dotyczy okresu sprawozdawczego od 29 marca do 29 kwietnia 2022 r.
