Coaching zespołowy to świetna forma wspierania ludzi w organizacjach- pod warunkiem jednak, że zadba się o kilka bardzo ważnych kwestii. Od nich może zależeć to, czy zainwestowany czas, pieniądze i energia przyniosą rezultaty, czy tylko będą dobrze wyglądać w statystykach.

O metodzie

Coaching zespołowy jest procesem wspierania zespołu ludzi w kierunku realizowania stojących przed nimi celów. Coach – poprzez narzędzia wywodzące się z psychologii i zarządzania, a także rozumienie procesu grupowego – pomaga członkom zespołu przeanalizować działania oraz moderować decyzje. Dokonuje się to najczęściej w kreatywnym dialogu, w którym ludzie mogą w komfortowy sposób przedyskutować aktualne i nowe możliwości, następnie podjąć dobre decyzje. Jeśli coach nie jest częścią zespołu (np. jest zatrudniony jako zewnętrzna firma), coaching będzie – przynajmniej z zewnątrz - często przypominał proces facylitacji. W wielu przypadkach decyzja o tym, by wdrożyć coaching zespołowy, jest dużo rozsądniejsza i bardziej adekwatna od decyzji o wdrożeniu innych oddziaływań. Często firmy wydają pieniądze na szkolenia (a właściwie warsztaty) budowania zespołów (teambuilding). Jednak poza zintegrowaniem grupy i chwilowym świętowaniem jakiegoś sukcesu w stylu „zbudowania wieży z gazet”, mogą one niewiele wnieść w realia codziennej współpracy.
Coaching zespołowy jest często lepszą alternatywą, zwłaszcza, że dotyczy on realnej pracy. Nierzadko obejmuje również integrację zespołu, a poprzez ukierunkowanie na działanie, decyzje i realne wyniki, daje podstawy do systematycznego uczenia się, a więc rozwoju uczestniczących w nim osób. Daje więc rezultaty trwalsze i zakorzenione w realnym systemie relacji i zależności oraz w realnym kontekście. Coaching zespołowy może się znakomicie sprawdzić w sytuacji chaosu, który często pojawia się wraz ze zmianą bądź wdrażaniem nowych projektów (a czasami z brakiem odpowiedniego zarządzania, kiedy ludzie nie potrafią zorganizować sobie pracy). Coach działa wtedy jak katalizator zmian, udrażniając komunikację, moderując ewentualne konflikty i wspierając odpowiedzialność członków zespołu w ich decyzjach i działaniach. Coaching jest sposobem uczenia się, a więc znakomicie wpisuje się w paradygmat "organizacji uczącej się". Najwyraźniej widać to właśnie w zespole - każdy może się uczyć od siebie i od innych, a wszyscy możemy wypracować więcej niż pojedyncza osoba. Kiedy kreatywność w coachingu indywidualnym właściwie pozostaje w obszarze klienta, to w przypadku zespołu ludzi efektem jest nie tylko suma kreatywności poszczególnych osób , ale wyzwolona synergia, wzajemna inspiracja. W tym też ukazuje się siła coachingu grupowego – co wiele głów, to nie jedna. Dlatego, jeśli nie ma czynników zakłócających, niezależnych od zespołu, niemal zawsze pojawia się poprawienie wyników.

Kiedy stosować coaching zespołowy?

Teoretycznie można go stosować zawsze, kiedy pojawia się potrzeba, na którą coaching zespołowy może być dobrą odpowiedzią, a zespół jest dojrzały i przygotowany na taką formę pracy. W praktyce jednak zazwyczaj wszystkie te warunki są spełnione, coach powinien więc zbadać możliwości przeprowadzenia coachingu (badanie potrzeb i kondycji zespołu, a także poznanie potrzeb i wizji przełożonych). Później często musi wesprzeć organizację w przygotowaniu pracowników na coaching. Kluczową kwestią staje się wówczas wyjaśnienie liderom i zespołowi, czym jest coaching, jak będzie wyglądał i dlaczego organizacja go wprowadza. Bez wsparcia osób zarządzających i jasnych reguł pracy coach może napotkać opór grupy. Dalej, ważne jest określenie, na jakim etapie rozwoju jest zespół i czy w ogóle możemy mówić o zespole. Może się zdarzyć, że coach będzie musiał zająć się usuwaniem przeszkód, które uniemożliwiają efektywną pracę (np. pozorny "zespół", brak motywacji, przeszkody natury organizacyjnej, brak integracji, konflikty). Trzeba także pamiętać, co ma być rezultatem coachingu. Zespoły często będą oczekiwały pomocy – wręcz instruktażowej - w konkretnych zadaniach, a więc zajmowanie się ogólnym "rozwojem potencjału ludzkiego" może frustrować uczestników coachingu.
Coaching zespołowy stosujemy tam, gdzie jest możliwość określenia celów i realnych planów działania, które mogą być wspierane przez proces facylitacji. Niezbędne będzie poczucie bezpieczeństwa (poufność procesu), przestrzeń na kreatywność, zagwarantowanie systematyczności sesji i możliwości uczestniczenia wszystkim osobom zaangażowanym. Coaching może przywrócić nawet w mocno zdemotywowanych ludziach poczucie wpływu, odpowiedzialności i nadzieję na sukces. Jeśli na poziomie zarówno przełożonych, jak i podwładnych jest zgoda na coaching, otwierają się możliwości swobodnego przepływu informacji, cele stają się bardziej jasne i spójne, zadania bardziej wymierne, decyzje łatwiejsze do podjęcia, a odpowiedzialność sprawiedliwie rozłożona. Lider zespołu wymagać będzie raczej oddzielnego coachingu, m.in. w zakresie otwartej i ciągłej komunikacji z zespołem. Może pojawić się również niebezpieczeństwo, że coach będzie dla zespołu atrakcyjniejszy jako lider, dlatego obszar relacji między zespołem a jego liderem musi być szczególnie zadbany.

Dobry coaching zespołowy

Na początek - wybór coacha. Nie każdy coach, nawet z doświadczeniem biznesowym, będzie nadawał się do prowadzenia dobrego coachingu zespołowego. Oprócz kompetencji coachingowych potrzeba będzie umiejętności pracy z grupą ludzi. Nie zawsze najlepszym wyborem będą wyłącznie umiejętności i doświadczenie menadżerskie – coachowi może wówczas łatwo przyjść zacząć uprawiać mikrozarządzanie zespołem, a nie o to przecież chodzi. W związku z tym należy rozważyć kompetencje trenerskie i facylitatorskie coacha. Osoby, które rozumieją dynamikę procesu grupowego, zdecydowanie łatwiej dostrzegają siły działające w zespole i bardziej adekwatnie z nimi pracują. Potencjalnie najlepszym coachem będzie osoba, która łączy w sobie umiejętności trenerskie, coachingowe i liderskie. Czasami na coaching zespołowy (w rozumieniu: grupowy) są zapraszane różne osoby, nie mające ze sobą większych powiązań, poza pracą w tej samej organizacji. W takim przypadku trudno mówić o skutecznej pracy coachingowej. Kiedy wizja decydentów streszcza się w zdaniu: "zróbmy im jakiś coaching, żeby wydobyć silne strony, albo dać im motywacyjnego kopa", możemy mówić o warsztatach motywacyjnych, ale nie coachingu zespołowym (choć elementy coachingu na takich warsztatach mogą się pojawić).
Coaching zespołowy jest dedykowany… zespołom. Sprawdź, czy zespół czuje się zespołem. Zespół to grupa ludzi, którzy mają wspólny cel, który powinien być dostrzegany przez wszystkich członków zespołu, a nie tylko przez lidera. Różnie to bywa w praktyce – grupa może nie do końca mieć jasność celów czy zadań, może znać cele, ale nie utożsamiać się z nimi, wreszcie może mieć wiele jawnych czy ukrytych czynników utrudniających współdziałanie, np. konflikty. Na tym etapie warto zastanowić się, czy nie przeprowadzić najpierw procesu rozwiązywania konfliktów i budowania zespołu. To może, ale nie musi, być częścią coachingu zespołowego. Ważnym z punktu widzenia komfortu i bezpieczeństwa pracy jest zagwarantowanie systematyczności i ciągłości procesu coachingowego, w którym każdy członek zespołu może wziąć udział. Na szczęście rzadko, ale jednak zdarza się, że coaching zespołowy zostaje przerwany w krytycznym momencie, co może spowodować większą destabilizację i demotywację zespołu niż przed coachingiem. Nic nie działa tak zniechęcająco na ludzi, jak zablokowanie im możliwości działania w chwili, kiedy po raz pierwszy zaczynają dogadywać się, mieć poczucie realnego wpływu, osiągać pierwsze sukcesy. Nie jest również dobrą praktyką traktowanie coacha instrumentalnie jako człowieka od "dodatkowej" psychologicznej roboty. Kiedy przychodzi tylko kilka osób z zespołu, które akurat „nie mają nic ważnego do roboty”, a pozostali mają dzisiaj "pożary", to praca coacha mija się z celem.
Coach to nie niańka. Dobry coaching zespołowy to taki, który wpisuje się w misję organizacji. Jeśli firma jest przygotowywana do wprowadzenia coachingu zarówno na szczeblu pracowniczym, jak i zarządczym, metoda ta staje się wsparciem dla menadżerów, czynnym i skutecznym narzędziem pracy z ludźmi, nierzadko bardziej efektywnym, niż inne formy. W połączeniu z indywidualnym wsparciem liderów mamy szansę na autentyczny rozwój zespołu, a nie tylko na doraźne osiągnięcie wyników.

Korzyści dla organizacji

Coaching zespołowy pomaga osiągnąć cele w możliwie najbardziej optymalny sposób. Najczęściej dokonuje się tego poprzez większe zintegrowanie zespołu, usprawnienie komunikacji, uporządkowanie celów i uspójnienie celu organizacji z celami poszczególnych osób, przyjrzenie się podejmowanym działaniom, tworzenie lepszych rozwiązań, strategii, działań, wreszcie ułatwienie podejmowania decyzji i tym samym zwiększenie odpowiedzialności. Praca na zasobach i wartościach przynosi również wzrost zaangażowania i motywacji pracowników. Systematyczny proces coachingu przekłada się również na zmianę nawyków, a te mogą nawet zmieniać kulturę pracy w organizacji.

...

Dla firmy coaching zespołowy to przede wszystkim oszczędność czasu i środków, które bywają wydawane na nietrafione projekty szkoleniowe. Zamiast zapoznawać ludzi z technikami osiągania wyników, lepiej jest dać im z satysfakcją doświadczyć osiągania tych wyników. Temu właśnie służy coaching zespołowy.