Czy zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważną rolę odgrywa nauka w naszym codziennym życiu? Choć nie potrafimy wyobrazić sobie świata bez nowinek technologicznych, często nie doceniamy tego co za nimi stoi: odkryć naukowych. Publikując wyniki II edycji globalnego raportu State of Science Index 2019, 3M poszukuje odpowiedzi na pytania dotyczące znaczenia nauki dla ludzi oraz współczesnego świata.

Jak wynika z drugiej edycji badania „State of Science Index 2019” przeprowadzonego przez 3M, ludzie są zafascynowani postępem naukowym, choć na co dzień większą wagę przykładają do znaczenia odkryć technologicznych – ponad 50% ludzi na świecie ceni technologię bardziej niż naukę. Kolejna odsłona globalnego raportu ma na celu poznanie zmieniających się postaw wobec nauki. Jak dzisiaj postrzegamy naukę i jej przyszłość? Jak wypada ona w konfrontacji z technologią i kim jest, w opinii respondentów, współczesny naukowiec? Na te pytania znajdziemy odpowiedź w opublikowanym przez 3M badaniu, które zostało przeprowadzone na próbie 14 000 osób z 14 krajów świata. Wśród respondentów znalazło się po 1000 osób z Kanady, Francji, Niemiec, Japonii, Singapuru, Wielkiej Brytanii, USA, Brazylii, Chin, Indii, Meksyku, Polski, Arabii Saudyjskiej oraz Południowej Afryki.

Wzrost oczekiwań

Ludzie niezmiennie postrzegają naukę jako studia nad zrozumieniem świata. 13 sierpnia tego roku świat obiegła wiadomość, że po ponad 40 latach badań dr Jean Jacque Muyembe wraz ze swoim zespołem odkrył innowacyjny sposób leczenia chorych na Ebolę, który umożliwia usunięcie objawów chorobowych zaledwie w ciągu godziny. Lekarstwo okazało się skuteczne w kuracji aż 90% pacjentów. Doktor Muyembe określił to odkrycie jako „osiągnięcie całego życia”.

Jak potwierdza tegoroczny raport „State of Science Index”, zdecydowana większość badanych pokłada w nauce duże nadzieje: aż 87% globalnej społeczności i 90% Polaków uważa, że potrzebujemy nauki, aby rozwiązywać globalne problemy – wśród nich respondenci na całym świecie wyróżniają problemy ze zdrowiem czy zmianami klimatu.

Przybywa sceptyków

Zgodnie z wynikami z raportu ponad połowa respondentów zarówno na świecie, jak i w Polsce uważa, że najlepszy czas dla nauki dopiero nadejdzie. Wierzymy, że jakość naszego życia znacznie poprawi się w ciągu nadchodzących lat za sprawą naukowych odkryć. Równolegle jednak, na całym świecie wzrasta sceptycyzm naukowy. W porównaniu z rokiem poprzednim, zadeklarowało go o 3% więcej globalnych respondentów –wzrósł z 32% do 35%.

Mimo, że nauka wzbudza w ludziach ciekawość – twierdzi tak aż 80% pytanych w Polsce i 72% respondentów na świecie – to tylko znikoma część badanych ma sporą wiedzę na jej temat. Jedynie 13% globalnych respondentów uważa, że ma dużą wiedzę na temat nauki, gdy w Polsce wysoki poziom wiedzy naukowej deklaruje 15% pytanych. Znamienny jest też fakt, że 23% respondentów z Polski i 36% ze świata uznało, iż bez nauki ich życie nie uległoby znacznej zmianie. Ponadto, więcej niż połowa pytanych uważa, że nauka stwarza tyle samo problemów, ile rozwiązań.  

Społeczna rola naukowca

Wnioski płynące z tegorocznych badań wskazują, że nauka nadal jest dla człowieka ważna, ale równolegle, niewiele osób aktywnie wspiera jej rozwój. Dlatego 3M podejmuje działania, które mają sukcesywnie budować dla nauki globalne poparcie. Potrzebuje ona teraz – o wiele bardziej niż kiedykolwiek – zwolenników, propagatorów i ambasadorów. Grunt dla ich działań jest podatny: aż 88% badanych ufa nauce, choć 44% robi to tylko wtedy, gdy jest to zgodne z ich przekonaniami.

Gdyby pytani sami mieli rozwijać się zawodowo w świecie nauki, większość wybrałaby obszar technologii informacyjnych – zdecydowałoby się na to 23% globalnych respondentów i i 29% Polaków biorących udział w badaniu. Dlaczego więc badani nie decydują się na karierę naukową? Globalnie, większość pytanych jako przyczynę podała, że „nie uczyli się wystarczająco dużo”, podczas gdy Polacy „nie czuli się wystarczająco mądrzy”, aby zostać naukowcem. To pokazuje, jak silnie myślenie o nauce i naszej roli w jej rozwoju jest uwarunkowane przez zależności kulturowe i geograficzne.

Niemal jedna czwarta badanych przez 3M, bo aż 24% globalnie i 20% w Polsce uważa, że nauka jest nudna. Z okazji stulecia urodzin genialnego noblisty w dziedzinie fizyki, Richarda P. Feynmana, w zeszłym roku wznowiono w Polsce wydanie jego kultowej autobiografii „Pan raczy żartować, panie Feynman!”, a na tylnej okładce zamieszczono słowa Billa Gatesa: „Wymaga trochę magii, żeby nauki ścisłe wydawały się takie rozrywkowe, wciągające i proste jak u Feynmana”.

Między nauką a technologią

Przełożenie nauki na praktykę i użyteczne zastosowanie to już zadanie technologii. Wśród jednych z kluczowych ustaleń, które 3M ujawnia w swoim raporcie jest to, że coraz więcej osób bardziej ceni rolę technologii niż nauki w codziennym życiu.  61% globalnych respondentów i 59% Polaków uważa, że to technologia ma większe znaczenie niż nauka.

Bywa, że prezentowanie naukowych odkryć jest skomplikowane ze względu na złożoność problemu, zawiłość zjawisk i terminologię naukową. Właśnie to skutecznie odstrasza wiele osób od zgłębiania informacji ze świata nauki, nawet jeżeli dotyczą przełomowych dla świata odkryć. 43% rodaków deklaruje, że ku nauce najsilniej skłania ich osobista ciekawość świata i zasad nim rządzących.

 ...

Mimo rosnącego sceptycyzmu wobec nauki, tegoroczny raport State of Science Index dokładnie wskazuje, co powinniśmy zmienić by wykorzystać jej społeczny potencjał. Zainteresowanie nauką wśród Polaków wzrosłoby, gdyby pomogła im zrozumieć, jak żyć zdrowiej i dłużej (35%) a postęp generowany przez osiągnięcia nauki wpływałby na poprawę jakości życia przyszłych pokoleń (28%). Listę dopełnia opinia 31% badanych, którzy twierdzą, że popularność nauki wzrośnie, gdy ludzie zrozumieją, w jaki sposób nauka będzie… rozwiązywać globalne problemy.

3M State of Science Index Survey 2019; zrealizowane na zlecenie firmy 3M, N=14000 osób w 14 krajach na świecie
“Ebola "no longer incurable" as Congo trial finds drugs boost survival”, Reuters https://af.reuters.com/article/topNews/idAFKCN1V3136-OZATP