„Jeśli nie ustalasz celów dla siebie, jesteś skazany na pracowanie przy osiąganiu celów kogoś innego.” Brian Tracy
Wiele osób na pytanie: „Jakie są Twoje cele?” - odpowiada: „Skąd mam wiedzieć co będzie się działo w moim życiu za 3  lub 4 lata?” albo: „Po prostu chcę być szczęśliwy.”

Pierwsze podejście możemy przetłumaczyć następująco: „Mam niewielki wpływ na rzeczywistość i bieg wydarzeń, w których nurcie toczy się moje życie, a więc jak mam sobie stawiać cele?” W drugiej wypowiedzi pojawia się to, co dla tej osoby jest ważne, ale z jedynie z poziomu życzenia. Dobrze, żeby jego twórca zadał sobie pytanie:  „Co dla mnie oznacza szczęście?”

Okręt, żeglarz, ster

Przypomina mi się powiedzenie, że człowiek bez celów jest jak statek bez załogi na pełnym morzu, który nie wiadomo, gdzie dopłynie i kiedy. Warto mieć cele i ważne jest to, aby były właściwie sformułowane. Dobrze sformułowane cele stają się  miernikiem wszystkich naszych działań i warunkują skuteczne planowanie, a w konsekwencji realizację zadań. Cele działają jak drogowskaz: wskazują, na czym należy koncentrować uwagę i czemu poświęcać czas. Są punktem wyjściowym efektywnego wykorzystania czasu i pomagają nadać priorytet zadaniom.

Podstawą naszej osobistej życiowej skuteczności są cele długofalowe. To one są fundamentem wyznaczania i priorytetyzowania zadań. Wiedząc, co chcemy osiągnąć w dalszej perspektywie, łatwiej wyznaczymy cele oraz zadania miesięczne, tygodniowe i dzienne. Życie zawodowe i prywatne niezmiennie się przenikają, warto więc wyznaczać sobie cele tak, aby pozwoliły nam w pełni realizować się w życiu. Brian Tracy w książce „Wyznaczanie celów”  sformułował pięć kluczowych sfer dających równowagę życiową. Są to:

1. Pragnienia osobiste – do nich należą rzeczy, które chcemy dla siebie. To rzeczy, które nas uszczęśliwiają i dają spełnienie. Mogą dotyczyć rozwoju, podróży, ekscytujących wrażeń, ale też przedmiotów materialnych.
2. Relacje z rodziną i przyjaciółmi – są to niezastąpione i bezcenne relacje z najbliższymi osobami i tymi, na których nam zależy. Ważne, aby cele w tym obszarze pozwoliły  na  utrzymywanie relacji z rzadko widzianymi znajomymi i rodziną, pozwoliły spędzać czas z najważniejszymi dla nas osobami. Być może jako cel wybierzemy networking - nawiązywanie i utrzymywanie relacji z potencjalnymi partnerami biznesowymi.
3. Zdrowie – wyznaczanie celów w tym obszarze jest kluczowe. Cele mogą dotyczyć zdrowego odżywiania, uprawiania sportu, stylu życia, profilaktyki itd.
4. Finanse osobiste – bardzo ważny obszar, w którym warto zbudować cele dające nam bezpieczeństwo i jakość życia. Cele mogą dotyczyć planowania wydatków, oszczędzania, inwestowania, nawyków finansowych.
5. Spełnienie zawodowe – w pracy spędzamy połowę swojego dorosłego życia i ważne, jak tę połowę spędzimy. Warto zaplanować swoją ścieżkę zawodową, podniesienie kwalifikacji, rozwijanie swoich talentów.

Spróbuj - budując cele w poszczególnych obszarach - odpowiedzieć sobie na pytania:

1. Co chcę osiągnąć? Co chcę robić? Gdzie chcę być? Co chcę mieć? Jak się chcę czuć?
2. Jak to zmierzę? Po czym poznam, że to osiągnęłam/łem?
3. Co zrobię, by to osiągnąć?  Jakie działania podejmę?

Zrób harmonogram – rozłóż w czasie działania, które przybliżą cię do osiągnięcia celów.

Jak to zrobić?

Sprawdzonym narzędziem do formułowania celów skutecznie zwiększającym szansę na ich zrealizowanie jest metoda S.M.A.R.T.  To akronim opisujący pięć cech, jakie powinien spełniać dobrze sformułowany cel:

S -  Specific
M - Measurable
A -  Achievable
R - Realistic
T -  Time-bound

czyli

S – Sprecyzowany
M – Mierzalny
A – Atrakcyjny/ambitny
R – Realny
T – Terminowy (określony w czasie)

Co oznaczają poszczególne określenia?

Sprecyzowany  oznacza, że cel ma być określony w sposób konkretny i jednoznaczny, nie pozostawiając miejsca na dowolność interpretacji. Odpowiada na pytanie: „co konkretnie chcę osiągnąć/zrobić?” . Cele „lepiej radzić sobie w pracy” lub „ prowadzić zdrowszy tryb życia” nie spełniają tego kryterium, ponieważ nie mówią, co konkretnie zrobisz.
Mierzalny –  parametr mierzalności celu jest niezbędny do określenia, czy cel został zrealizowany, czy nie. Mierzalność daje możliwość kontroli postępów na drodze  realizacji. Cel „odłożyć 10.000 złotych na wyjazd na Hawaje” spełnia kryteria celu mierzalnego, zaś cel „odłożyć na wyjazd na Hawaje” już nie  – w tym pierwszym przypadku można łatwo określić, ile już odłożyłeś i ile jeszcze brakuje. Miara realizacji celu może być „miękka” np. może być mierzona poziomem satysfakcji.
Atrakcyjny/ambitny – ważne są źródła motywacji do realizacji celu. Atrakcyjny cel to taki, który niesie wyzwanie, ale również taki, którego realizacja daje konkretne korzyści. Określenie atrakcyjności celu to przede wszystkim odpowiedź na pytanie, po co w ogóle chcesz realizować taki cel?
Realny – czyli możliwy do osiągnięcia. Najważniejsze jest tu określenie, czy masz czas i siły (albo szerzej – zasoby) na realizację tego celu. Jeśli postanowisz przebiec maraton, to potrzebujesz czasu na regularne treningi, najlepiej 3 - 4 razy w tygodniu. Jeśli chcesz odłożyć 5.000 złotych na wakacyjny wyjazd, to potrzebujesz zarabiać i planować swoje wydatki na tyle dobrze, aby jakaś suma zostawała na koniec miesiąca. Inaczej na planowaniu się skończy…
Terminowy – czyli z określoną datą, do jakiej chcesz zrealizować cel. Ustalenie terminu zwiększa mobilizację do działania. Bez tego łatwo wpaść w pułapkę odkładania realizacji celu na później.

Przyjrzyjmy się przykładom formułowania celów za pomocą metody S.M.A.R.T.

Jeżeli formułujemy postanowienie:  „Poprawię moją kondycję fizyczną” warto przeformatować je na CEL SMART czyli np.

Sprecyzowany: będę jeździł na rowerze

Mierzalny: 3 razy w tygodniu po 30 minut

Atrakcyjny: chcę poprawić moją kondycję fizyczną, chcę zadbać o swoje zdrowie, poza tym bardzo lubię jeździć na rowerze

Realny: jestem w stanie wygospodarować po pół godziny trzy razy w tygodniu

Terminowy: od kwietnia do października

CEL SMART będzie więc brzmiał : Aby poprawić moją kondycję fizyczną, od kwietnia do października będę jeździł na rowerze 3 razy w tygodniu po 30 minut.

Jeśli  formułujemy życzenie „Chcę więcej zarabiać” – warto przeformatować je CEL SMART np.

Sprecyzowany: chcę objąć - w firmie, w której pracuję - stanowisko menedżera ds. jakości.

Mierzalny: zacznę zarabiać 25 % więcej w stosunku do obecnych zarobków.

Atrakcyjny: motywacja 1: Chcę mieć pieniądze na wakacyjne podróże oraz chcę kupić nowy samochód. Motywacja 2: Chcę swoją ścieżkę zawodową budować w obszarze jakości, interesuje mnie zarządzanie projektami i procesami w obszarze jakości. Wiem, że mogę w tej dziedzinie być naprawdę dobry. Chcę mieć wpływ na procesy usprawniające utrzymanie jakości produkcji w firmie.

Realny:  firma będzie rozwijać dział jakości. Mam już 6-letnie doświadczenie na różnych stanowiskach w firmie, znam dobrze procesy w dziale produkcji oraz dział badań i rozwoju. Od 2 lat pracuję jako starszy specjalista ds. jakości i jestem dobry w tym, co robię. Powinienem otrzymać w tym roku bardzo dobrą ocenę roczną oraz akceptację przez przełożonego moich celów rozwojowych. Przez najbliższy rok jestem w stanie poświęcić czas na naukę języka angielskiego, bo stanowisku menedżera wymagana jest znajomość angielskiego na poziomie B2.

Terminowy: dostanę awans w przeciągu roku.

CEL SMART będzie więc brzmiał: Aby zarabiać 25% więcej niż obecnie w ciągu najbliższych 12 miesięcy obejmę stanowisko menedżera ds.  jakości.

Na ogół pracodawcy definiują swoim pracownikom precyzyjne cele przypisane do zajmowanego stanowiska i określają je w skali roku. Są to cele twarde, często mierzone w oparciu o KPI (kluczowe wskaźniki efektywności) oraz cele tzw. miękkie. Na podstawie ich realizacji odbywa się roczna ocena pracownika, która ustawia jego dalszą ścieżkę kariery. Ale warto również samemu definiować swoje cele zawodowe, zwłaszcza długoterminowe. Jeśli jest nam trudno określić je w długim biegu czasowym (kilku lat) – róbmy to w rocznej perspektywie czasowej. Co chcę osiągnąć w tym roku? W jakim miejscu chcę być za rok? Nad czym w tym roku chcę się skoncentrować? Czego nauczyć?

...

Polecam metodę małych kroków: jeśli jest wiele rzeczy, które chciałbyś osiągnąć, pamiętaj, że możesz dążyć do tego etapami. Wyznacz sobie proste zadania, których wykonanie jest w Twoim zasięgu. Małymi krokami możesz dojść do celu, który początkowo wydawał się nie do osiągnięcia!