Blisko połowa średnich i dużych firm uznaje innowacyjność za swój główny cel strategiczny –wynika z raportu przygotowanego przez KPMG. Nie dziwi więc, że pracodawcom coraz częściej zależy na pobudzaniu kreatywności i innowacyjności pracowników. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu może okazać się wdrożenie proinnowacyjnego systemu wynagradzania.

Sposoby wynagradzania za innowacyjne pomysły

Z badań przeprowadzonych w 2014 roku przez Stowarzyszenie Lean Management wynika, że aż 86% firm uznawanych za innowacyjne, nagradza swoich pracowników za zgłaszane pomysły. Wśród nich co druga organizacja przyznaje tylko nagrody pieniężne, a co piąta wyłącznie nagrody rzeczowe. Z kolei blisko 30% badanych przedsiębiorstw stosuje oba rodzaje nagród łącznie. W ramach nagród finansowych pracodawcy najczęściej przekazują określoną kwotę pieniędzy za pomysł lub przyznają nagrody okresowe (np. raz na miesiąc, kwartał lub rok). Niektóre firmy opracowały również system punktowy polegający na przydzielaniu za każdą zaproponowaną innowację punktów, które mogą być następnie wymieniane na pieniądze. Zdarza się też, że wysokość nagrody jest ustalana proporcjonalnie do korzyści uzyskanych przez firmę dzięki wdrożonemu pomysłowi. Z kolei pracodawcy decydujący się na prezenty rzeczowe, najczęściej proponują swoim pracownikom bony towarowe i karty podarunkowe. Jednak nagrody pieniężne i rzeczowe pobudzają kreatywność pracowników tylko w krótkim okresie. Jeśli organizacji zależy na budowaniu trwałej relacji z pracownikami i ciągłym pozyskiwaniu nowych pomysłów, znacznie bardziej skuteczne okazuje się przekazywanie wyrazów uznania. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez firmę McKinsey najbardziej pożądane jest formalne docenienie innowacyjności (np. w formie pisemnych podziękowań od kadry zarządzającej) oraz umożliwienie uczestnictwa w kolejnych nowych projektach.

Schemat 1. Rodzaje nagród przydzielanych pracownikom za innowacyjne pomysły

Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie raportu „Programy sugestii pracowniczych – doświadczenia polskich przedsiębiorstw”

Warto jednak zaznaczyć, że przyznawanie nagród za oryginalne pomysły nie zawsze musi przynieść zamierzone rezultaty. Jak wynika z wielu badań psychologicznych, nagrody mogą zarówno wspierać, jak i ograniczać wewnętrzną motywację do kreatywności i chęci rozwiązywania problemów. Pracownicy są znacznie bardziej kreatywni, jeśli podejmują działania z własnej inicjatywy, z powodu zainteresowania czy satysfakcji z wykonywanej pracy. Z kolei, jeśli ich motywacja wynika tylko z czynników zewnętrznych, mogą się czuć kontrolowani, przez co ich wewnętrzna motywacja jest coraz mniejsza, a to prowadzi do ograniczenia kreatywności. Co więcej, obietnica nagrody finansowej wydłuża proces rozwiązywania problemów, zawęża pole myślenia, co w rezultacie utrudnia odkrycie niestandardowych rozwiązań. Nie oznacza to jednak, że nagradzanie pracowników za innowacyjne pomysły jest zupełnie pozbawione sensu. Jeśli firma zdecyduje się na wykorzystanie zarówno finansowych, jak i pozafinansowych bodźców, istnieje duża szansa, że pracownicy będą bardziej zainteresowani zgłaszaniem nowych rozwiązań. Z drugiej strony zatrudnieni nie powinni być karani za nietrafione pomysły. Potencjalne kary mogłyby stłumić ich innowacyjność.

Zgłoszenie innowacji nie wystarczy…

Nagradzanie pracowników za proponowanie nowych pomysłów powinno odbywać się kilkustopniowo: od momentu zgłoszenia aż do osiągnięcia pierwszych zysków z wprowadzenia nowego rozwiązania. Warto przy tym pamiętać, że wraz z przechodzeniem na kolejne etapy wartość nagrody powinna wzrastać. Co więcej, nie każdy pomysł musi być nagradzany, lecz tylko te wartościowe i związane z działalnością firmy. Większość firm decyduje się na przyznanie nagród dopiero w momencie wdrożenia pomysłu. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez PwC (2015), ponad 80% innowacyjnych organizacji robi to właśnie na tym etapie. Dla porównania 11% badanych przyznaje nagrodę już w chwili zgłoszenia innowacyjnego rozwiązania, a 25% po decyzji o realizacji. Z kolei co druga firma nagradza swoich pracowników po osiągnięciu przychodów lub zysków z wprowadzenia nowego rozwiązania.

Warto naśladować najlepszych…

Skuteczność systemów sugestii pracowniczych została już dostrzeżona znacznie wcześniej. W Niemczech pierwszy formalny system sugestii pracowniczych wprowadzono w 1882 roku w firmie Alfreda Kruppa, a czternaście lat później w Stanach Zjednoczonych w Eastman Kodak. Nieco później, w 1928 roku na wdrożenie takiego rozwiązania zdecydował się IBM w Kanadzie. Z kolei jeden z pierwszych przypadków nagrodzenia pracownika operacyjnego za zgłoszony w systemie innowacyjny pomysł nastąpił w 1928 roku w Bank of America. Obecnie wiele amerykańskich firm stara się wynagradzać za kreatywność. Przykładowo IBM oferuje swoim pracownikom 25% kwoty efektów uzyskanych w drugim roku po wdrożeniu pomysłu. W rezultacie w pierwszym roku po wprowadzeniu systemu nagród wpłynęło aż 153 tys. pomysłów od 223 tys. pracowników. Z kolei w amerykańskich zakładach Hondy, za proponowane pomysły pracownicy otrzymują punkty przeliczane potem na pieniądze, dodatkowe dni urlopu, a niekiedy nawet samochody marki Honda. Wprowadzone rozwiązanie okazało się bardzo skuteczne: w 2013 roku pojawiło się ponad 10 tys. pomysłów o wartości 5 mln USD.  Nieco inne rodzaje nagród przydziela firma Parker Hannifin Corporation z Cleveland, gdzie pracownicy otrzymują sprzęt elektroniczny.

 ...

Przedstawione przykłady powinny zachęcić firmy do wprowadzenia proinnowacyjnego systemu wynagradzania. Warto pamiętać, że wybrane narzędzia motywowania powinny służyć przede wszystkim budowaniu zaangażowania pracowników. Bardzo istotne jest, aby firmy dbały o wysoki poziom wynagrodzeń czyli taki, który będzie konkurencyjny na tle lokalnego rynku pracy. Dobrym rozwiązaniem może okazać się stosowanie płacy zespołowej i premiowania związanego z efektami zespołowymi. Takie podejście sprzyja współpracy i pobudza postawy proinnowacyjne. Na koniec warto wprowadzić w życie koncepcję Total Rewards, w której poza nagrodami finansowymi istotną rolę będą odgrywać pozafinansowe narzędzia motywowania. Co więcej, wszelkie inicjatywy sprzyjające innowacyjności powinny zostać dostrzeżone i docenione.

Retencja pracowników, zarządzanie tabelami płac, benchmarking w wynagradzaniu- te i inne tematy zostaną poruszone na Małopolskim Forum Dobrych Praktyk Płacowych 22 listopada w Krakowie – Dowiedz się więcej!