Jak wiadomo, będąc pracodawcą nie można dopuścić pracownika do pracy bez wstępnych badań i orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do takiej pracy. Dotychczas, jedynym wyjątkiem od tej zasady była sytuacja, w której pracownik podejmował zatrudnienie ponownie u tego samego pracodawcy, na tym samym stanowisku, o takich samych (lub bardzo zbliżonych) warunkach pracy, a nowa umowa o pracę została zawarta w okresie nie dłuższym niż 30 dni po rozwiązaniu bądź wygaśnięciu poprzedniej. Za ponad 2 miesiące sytuacja ulegnie diametralnej zmianie, a centralnym jej punktem będzie określenie warunków wykonywanej pracy.

Zgodnie z prawem

1 kwietnia 2015 roku wejdzie w życie zmiana kodeksu pracy przewidziana w uchwalonej 7 listopada 2014 r. ustawie o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej. Między innymi, znowelizowany zostanie art. 229 kodeksu pracy (dalej jako k.p.). Ustawa wprowadza artykuł w nowym brzmieniu:
11. Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby:
1) przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą;
2) przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie,
a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.
12. Przepis § 11 pkt 2 stosuje się odpowiednio w przypadku przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.

W teorii  

Powyższe oznacza po prostu, że orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy wydane po dniu wejścia w życie zmian, tj. po 1 kwietnia 2015 r., będą mogły być podstawą do podjęcia pracy u nowego pracodawcy. W opinii ustawodawcy ułatwi to zdecydowanie życie osób rozpoczynających pracę w nowym miejscu, jako że obecnie są one zmuszone do wykonania przed podjęciem obowiązków szeregu badań i konsultacji lekarskich, nawet w sytuacji, gdy wykonywana praca jest podobna do poprzedniej.

Z tekstu ustawy w sposób wyraźny wynika, że zwolnienie z obowiązku skierowania na badania wstępne nie będzie jednak dotyczyło pracowników wykonujących prace szczególnie niebezpieczne. Autorzy nowelizacji argumentują w uzasadnieniu ustawy, że wykonywanie takich prac nawet przez krótki czas, może być przyczyną pogorszenia stanu zdrowia i wystąpienia przeciwwskazań do zatrudnienia przy określonych pracach. Dlatego, w przypadku wykonywania prac, które można uznać za szczególnie niebezpieczne, niezwykle ważna jest systematyczna kontrola stanu zdrowia.

Zarówno pracodawca jak i pracownik mają skorzystać na nowelizacji. Cel zmian jest bardzo logiczny. Ograniczona zostanie przede wszystkim liczba formalności, nie trzeba będzie tracić czasu ani pieniędzy na badanie, które polega właściwie na powtórzeniu wniosków z aktualnego zaświadczenia lekarskiego. Niełatwo jest jednak wprowadzić zmiany, które nie wzbudzają żadnych wątpliwości.

W praktyce

Warto zwrócić uwagę, jak ogólny w swoim brzmieniu jest sam zapis. Nie wskazuje on, jak porównać warunki pracy, nie podaje również definicji stanowiska o takich samych lub podobnych warunkach. W doktrynie można oczywiście znaleźć informację, że ustawodawca używając zwrotu stanowisko „o takich samych warunkach pracy”, miał na myśli stanowisko pracy o warunkach porównywalnych w zakresie dotyczącym np. zagrożeń, czynników szkodliwych itd., jednak nie zostało wyjaśnione, jak dokonać takiego porównania, czy też - kto powinien to zrobić.

Z samego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do podjęcia pracy również nie wynika, jakie czynności wykonywał pracownik w poprzedniej firmie. Obecnie nie ma także obowiązku przechowywania skierowań na badania lekarskie przez pracodawcę, które niewątpliwie mogłyby być pomocne przy porównaniu i analizowaniu stanowisk pracy.

Jak to słusznie wywiódł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2011 r. (sygn.. akt. II PK 225/10), przez "stanowisko pracy", o którym mowa w art. 229 § 4 k.p., należy rozumieć zarówno określenie rodzaju pracy, jak i miejsca (warsztatu) pracy. W skierowaniu pracownika na badania lekarskie podstawowe znaczenie ma określenie czynników zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika (charakterystyka stanowiska pracy), a nie nazwa stanowiska pracy.

Można wysnuć więc wniosek, że najprawdopodobniej będziemy mieć do czynienia z uznaniowością i sposobem działania, które kolokwialnie można określić jako typ „na chłopski rozum”. Dotychczas, gdy zgodnie z przepisami, bez badań lekarskich pracownik mógł być zatrudniony jedynie u tego samego pracodawcy (który doskonale zna warunki i charakter pracy), sytuacja była o wiele prostsza. Nowelizacja najprawdopodobniej wymusi więc na pracodawcach wprowadzenie wewnętrznych procedur postępowania. Można się również spodziewać, że będzie dodatkowo wpływać na zmniejszenie lub zwiększenie atrakcyjności kandydata do pracy, bowiem pracodawcy będą zainteresowani w najwyższym stopniu kandydatami bez zastrzeżeń w obszarze ich dyspozycyjności i zdrowotnej przydatności do pracy na planowanym stanowisku pracy.

Jeszcze przed nowelizacją, Konfederacja Lewiatan we wstępnej opinii uznała, że nie jest jednak konieczne doprecyzowanie treści zmian przewidzianych w ustawie. W treści opinii stwierdzono, że wprowadzenie dodatkowych obowiązków po stronie pracodawców związanych z koniecznością szczegółowego opisywania warunków pracy na danym stanowisku nie jest dla nich rozwiązaniem korzystnym. Wprowadzenie takiego zapisu wiązałoby się ze zwiększeniem obowiązków po stronie pracodawcy, polegających na konieczności wskazywania przez nich w skierowaniach na badania dużo bardziej szczegółowych informacji dotyczących specyfiki pracy na danym stanowisku i występujących na nim potencjalnych zagrożeń.

...

Za ponad dwa miesiące nastąpi realne połączenie wspomnianych trzech punktów widzenia. Pod względem prawnym zmiany były zasadne. W teorii zmiany były potrzebne. Praktyka jak zawsze zweryfikuje poprzedników.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 7.11.2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej, Dz. U. z 2014 r. poz. 1662 z dnia 27.11.2014 r.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2011 r. sygnatura akt. II PK 225/10